Mesjanizm w Dziadach cz. 3
Mesjanizm to jedna z naczelnych idei historiozoficznych, która spaja
poszczególne wątki i motywy III części  Dziadów . Ideologia ta ma
rodowód biblijny, sięga Starego Testamentu. Pojecie Mesjasza pojawia
się na przykład w psalmach, ale to przede wszystkim w słowach
proroka Izajasza widziano zapowiedz
przyjścia Bożego męża boleści,
który odkupi winy Izraela. Nowy Testament wypełniający obietnicę
Starego Przymierza przynosi postać Jezusa Chrystusa, który ginie
śmiercią krzyżową i w ten sposób dokonuje dzieła zbawienia.
Mickiewicz przenosi tę religijną ideę na plan historyczno-narodowy i
pokazuje Polskę jako  Chrystusa narodów . W tym sensie Polacy są
narodem wybranym przez Boga. Przez swoje cierpienie mają odkupić
winy świata, a ich ból nie pozostanie bez nagrody, ponieważ Polska
zmartwychwstanie. Sceny dramatu o wymowie mesjanistycznej Motywy
mesjańskie pojawiają się w III części  Dziadów już w  Przedmowie ,
gdzie porównuje się cierpienie młodzieży filareckiej do rzezi niewiniątek
i Chrystusa osądzanego przez Heroda. Następnie mesjanizm dochodzi
do głosu w scenie więziennej, w bajce Żegoty. Metodą jego
wprowadzenia jest symbolika agrarna, czyli motyw ziarna, które musi
obumrzeć, żeby przynieść obfity plon. Najobszerniejszym wykładem
idei mesjańskiej stanowi jednak  Widzenie księdza Piotra , gdzie
pojawia się wizja Polski ukrzyżowanej i zmartwychwstałej, a także Boży
mąż o imieniu czterdzieści i cztery. Istota mesjanizmu narodowego Idea
mesjanizmu pełni w  Dziadach istotne funkcje. Po pierwsze, stanowi
wyraz przeświadczenia, że Bóg ingeruje w historię człowieka, więc
dzieje mają nie tylko wymiar realny, ale również metafizyczny. W tym
sensie mesjanizm pokazuje, że zło może mieć swoje dobre
konsekwencje, a każde cierpienie ma wyższy, ukryty sens. Warto
zwrócić uwagę, że jest to idea odnosząca się do wszystkich części
 Dziadów  również II i IV. W każdej z nich występują bowiem
bohaterowie cierpiący, a ponadto ujawnia się moralny wymiar
egzystencji, akcentowany głównie przez II część  Dziadów . Po drugie,
mesjanizm stanowił odpowiedz
na pesymizm wynikający z klęski
powstania listopadowego. Dzięki tej ideologii Mickiewicz dawał Polakom
nadzieję na odzyskanie ojczyzny i heroizował cierpienie za kraj. Poeta
pokazywał, że ofiara rodaków jest niewinna i święta.