96 10 K Marten (Powietrzne zabawki delfinow)

Powietrzne
zabawki delfinów
Wiele hawajskich butlonosów wytwarza w czasie
zabawy lĘniące, d"ugo utrzymujące si� w wodzie
pierĘcienie i Ęruby z baniek powietrza
Ken Marten, Karim Shariff, Suchi Psarakos i Don J. White
stóp górującego nad Makapuu by� uzupe"nieniem sygna"u g"osowego morskich Flip Nicklin obserwowa" bia-
Beach klifu na hawajskiej wy- odbieranym przez wzrok lub sonar. "uchy, Żyjące w CieĘninie Lancastera
Uspie Oahu znajduje si� unikalne Delfiny niekiedy wytwarzają równieŻ w Morzu Baffina w Kanadzie, które wy-
laboratorium badał nad delfinami. Pro- zupe"nie niezwyk"e rodzaje bąbelków dmuchiwa"y pierĘcienie powietrza, k"a-
ject Delphis, prowadzony przez niedo- w mniej prozaicznych celach. W ostat- piąc przy tym wielokrotnie szcz�kami.
chodową organizacj� ochrony przyro- nich latach badacze z kilku oceanariów MoŻliwe, Że w ten sposób demonstro-
dy Earthtrust we wspó"pracy z Sea Life donosili, Że róŻne morskie ssaki wydmu- wa"y agresj�.
Park Hawaii, obejmuje róŻnorodne ba- chują g"adkie pierĘcienie powietrza utrzy-
dania nad tymi zwierz�tami, m. in. ich mujące si� w wodzie przez kilka sekund. Hawajska kultura pierĘcieni
samoĘwiadomoĘcią i inteligencją za po- PoniewaŻ do wytworzenia takich obr�-
mocą podwodnego ekranu komputera czy i obserwowanych przez nas Ęrub nie- W ciągu ostatnich 5 lat obserwowali-
reagującego na dotyk. Naukowcy w la- zb�dne są skomplikowana technika i do- Ęmy w Sea Life Park Hawaii 17 delfinów
boratorium nie nagradzają delfinów je- Ęwiadczenie, nie mogą one by� sponta- butelkonosych; 9 spoĘród nich, w wieku
dzeniem, zachowanie zwierząt jest wi�c niczną odpowiedzią na alarm lub zwy- od pó"tora roku do 19 lat, potrafi"o two-
wynikiem ich w"asnej woli. k"ym sygna"em porozumiewawczym. rzy� pierĘcienie. Na podstawie naszych
Jeden z najbardziej fascynujących ro- Wolfgang Gewalt z Ogrodu Zoologicz- wczeĘniejszych badał w innych oceana-
dzajów aktywnoĘci zaobserwowanych nego w Duisburgu w Niemczech obser- riach i po konsultacji z kolegami z róŻ-
w naszych badaniach nie wiąŻe si� z ludz- wowa" nie tresowane inie delfiny s"od- nych oĘrodków sądzimy, Że wydmuchi-
kimi zabawkami produktami wysokiej kowodne (Inia geoffrensis) produkujące wanie powietrznych obr�czy jest cz�stsze
technologii. Delfiny wymyĘlają w"asne bąbelki powietrza w niezwykle zabaw- w Sea Life Park Hawaii niŻ w innych
rozrywki. Ruchami p"etw tworzą w wo- ny sposób. Zwierz�ta wydmuchiwa"y po- akwariach; wydaje si�, Że tutejsze delfi-
dzie wiry i wydmuchują do nich bąbel- wietrze z pyska, tworząc sznur korali ny stworzy"y kultur� pierĘcieni . No-
ki, wytwarzając w ten sposób obr�cze z p�cherzyków, przez które nast�pnie wicjusze uczą si� wytwarza� kr�gi w
i Ęruby z powietrza. Towarzyszące tej przep"ywa"y lub chwyta"y je pyskami. obecnoĘci starszych doĘwiadczonych
zabawie zjawiska fizyczne okaza"y si� W akwarium Marine World Africa osobników, które w rzeczywistoĘci prze-
bardzo interesujące. Wi�kszoĘ� ludzi nie USA, obecnie w Vallejo (Kalifornia), Dia- kazują im swe zwyczaje.
wątpi w wysoką inteligencj� delfinów, na Reiss i Jan Ostman-Lind zauwaŻyli Tworzenie obr�czy jest rozrywką
ale nasze obserwacje wykaza"y, jak bo- butlonosa (Tursiops truncatus), zwanego zwierz�ta wydmuchują je tylko wtedy,
gatą mają one wyobraęni�. takŻe delfinem butelkonosym, bawiące- gdy mają ochot�, a nie na polecenie lub
Delfiny jako zwierz�ta oddychające go si� pierĘcieniami podobnymi do ob- w celu uzyskania smakowitego kąska.
powietrzem wydmuchują jego p�cherzy- serwowanych przez nas. Kenneth S. Nor- Ponadto tworzenie kr�gów nie wydaje
ki przy kaŻdym wydechu pod wodą. ris z University of California w Santa si� związane z zachowaniami funkcjo-
Etolodzy delfinów stwierdzili, Że czasa- Cruz opisywa" bia"uchy (Delphinapterus nalnymi, takimi jak jedzenie czy aktyw-
mi podniecone, zaskoczone lub zacieka- leucas) z Vancouver Aquarium, które ba- noĘ� seksualna. PoniewaŻ wydmuchi-
wione wypuszczają powietrze z otwo- wi"y si�, wydmuchując bąble z otworów wania pierĘcieni nie moŻna przewidzie�,
rów nosowych, wytwarzając wielkie, nosowych, a nast�pnie je wsysając. Nie- mieliĘmy pewne trudnoĘci z dokumen-
niekszta"tne bałki, które szybko unoszą którzy widzieli wytwarzanie powietrz- towaniem go. Ale z czasem utrwaliliĘmy
si� ku górze. Bywa, Że podczas wyda- nych obr�czy przez delfiny wolno Żyją- wi�kszoĘ� zabaw delfinów na fotogra-
wania dęwi�ków produkują strumienie ce. Etolog Karen Pryor obserwowa"a fiach i taĘmach wideo (kilka zdj�� moŻ-
ma"ych p�cherzyków. Bąbelki te mogą samca delfina z gatunku (Stenella attenu- na zobaczy� w Internecie pod adresem
ata), Żyjącego w Pacyfiku, robiącego pier- http://earthtrust.org, krótki film zaĘ pod
Ęcienie w czasie spotkania towarzyskie- adresem http://www.sciam.com/). Nie-
KAIKO O (z lewej), doros"y delfin butelko-
go. Denise Herzing z Florida Atlantic stety Żadne z tych mediów nie oddaje
nosy z Sea Life Park Hawaii, bawi si�, wy-
University widzia"a podobne demonstra- kunsztu delfinów. Ale zarejestrowane
dmuchując p�cherz powietrza. Laboratorium
cje u wolno p"ywającego delfina uzdecz- obrazy przekazują waŻne informacje o fi-
tego akwarium (zdj�cie u góry z prawej) ma
okno umoŻliwiające obserwowanie zwierząt. kowego (S. frontalis). Fotograf ssaków zyce kr�gów.
�WIAT NAUKI Paędziernik 1996 65
KEN MARTEN,
Earthtrust
KEN MARTEN, SUCHI PSARAKOS, DON J. WHITE
Earthtrust
AUREOLA Z POWIETRZA staje si� ciełsza
i zwi�ksza Ęrednic� w miar� wznoszenia si� ku
górze dzi�ki przep"ywom wirowym (strza"ki)
WIR
przez jej Ęrodek. Wir stabilizuje równieŻ pierĘcieł,
zapobiegając jego rozpadowi na mniejsze p�che-
rze. Na filmie wideo Kaiko o wydmuchuje pier-
Ęcieł i p"ynie za nim (klatki od do"u do góry).
rdzenia pierĘcieniowatego wiru [ilustra-
cja na stronach 68 69]. Powstający w efek-
cie krąg moŻe mie� 60 cm Ęrednicy, nieco
ponad 1 cm gruboĘci i przesuwa si� pozio-
mo w wodzie. I tym razem ruch pierĘcie-
nia jest zgodny z kierunkiem przep"ywu
wody przez jego Ęrodek. W przypadku
wiru wytworzonego przez p"etw� ogo-
nową przep"yw jest poziomy, a czasami
nawet skierowany ku do"owi. Szarpni�-
ciem pyska w bok delfin moŻe spowodo-
o Ęrednicy ponad 2 cm szybko prze- wa� oddzielenie si� od wi�kszego pier-
kszta"ci si� w pierĘcieł ze wzgl�du na Ęcienia mniejszego, którego ruchem na-
róŻnic� ciĘnienia wody powyŻej niej st�pnie kieruje.
i pod nią. CiĘnienie wody wzrasta z g"�- Tworzenie wiru p"etwami i umiesz-
bokoĘcią, tak wi�c na spód bąbla dzia"a czanie w nim baniek powietrznych od-
wi�ksze ciĘnienie niŻ na jego górną po- bywa si� w róŻny sposób doros"a sami-
wierzchni�. CiĘnienie od spodu prze- ca Laka cz�sto ustawia si� w wodzie pio-
zwyci�Ża napi�cie powierzchniowe bał- nowo, z g"ową skierowaną ku do"owi i
ki i przebija otwór w jej Ęrodku, nadając ogonem ku górze. PlaĘni�ciem p"etwy
jej kszta"t obwarzanka. ogonowej ku do"owi wytwarza wir, do
Gdy woda wp"ywa do powsta"ej w ten którego wdmuchuje powietrze nie tylko
sposób dziury , wokó" pierĘcienia po- z otworu nosowego, ale równieŻ z jamy
wietrza tworzą si� wiry. Ruch w kaŻdym g�bowej. Niekiedy Laka uderzeniem p"e-
z nich odbywa si� w tym samym kierun- twy ogonowej w dó" wt"acza pod wod�
ku co w wodzie przep"ywającej przez równieŻ powietrze sponad powierzchni.
Ęrodek pierĘcienia. W tym prostym przy- Poza tym obserwowaliĘmy, jak Laka wy-
padku przep"yw pierĘcieniowy wraz puszcza"a z pyska ma"e przesuwające si�
z naturalnym unoszeniem si� powietrza wzd"uŻ jej cia"a bąbelki, które wt"acza"a
popycha bąble ku powierzchni. Jakkol- do pierĘcienia, gdy znalaz"y si� na wyso-
wiek umiej�tnoĘ� ta wydaje si� zupe"nie koĘci jej p"etwy. Potrafi"a nawet powi�k-
prosta, delfiny nie potrafią wydmuchi- szy� obr�cz, wdmuchując do niej wi�cej
wa� trwa"ych obr�czy bez pewnej prak- powietrza.
tyki, co sugeruje, Że inne czynniki, takie
jak lepkoĘ� wody i sposób wydmuchi- Eksperymenty z bąbelkami
wania powietrza z otworu nosowego,
takŻe mają znaczenie. Trzecia metoda wydmuchiwania po-
Stosując bardziej wyrafinowane meto- wietrza do wiru w niezwyk"y sposób
dy, delfiny wytwarzają pierĘcienie w�- ujawnia eksperymentatorskie zdolnoĘci
drujące poziomo, a niekiedy nawet delfina. Kilkakrotnie obserwowaliĘmy
w g"ąb. Delfin moŻe na przyk"ad szybko m"odą samic� Tinkerbell, córk� Laki, pod-
p"yną� do przodu na boku; w tym czasie czas tworzenia d"ugich powietrznych
Sądzimy, Że delfiny znają trzy pod- jego p"etwa ogonowa, normalnie ustawio- korkociągów za pomocą najbardziej
stawowe techniki tworzenia pierĘcieni. na poziomo, przyjmuje pozycj� pionową. skomplikowanej techniki, jaką zdarzy"o
Najprostsza metoda (stosowana rów- Uderzając nią energicznie w jedną stro- nam si� ogląda�. Te wymyĘlne struktury
nieŻ przez p"etwonurków) polega na n�, zwierz� wytwarza niewidoczny wir są niewątpliwie wynikiem doskonalenia
wydmuchiwaniu bąbelków powietrza pierĘcieniowy przesuwający si� poziomo metodą prób i b"�dów. Tinkerbell wypra-
z otworów nosowych; p�cherzyki te i nieco w dó". Po czym obraca si� szybko, cowa"a dwa bardzo róŻne sposoby two-
tworzą aureole. W miar� zbliŻania si� odnajduje wir i wydmuchuje do niego rzenia takich korkociągów. Pierwszy po-
do powierzchni wody ich promieł si� bałk� powietrza z otworu nosowego. lega na wydmuchiwaniu chmury ma"ych
zwi�ksza, natomiast gruboĘ� zmniejsza (Delfin cz�sto wydaje s"yszalną seri� pi- bąbelków podczas skr�tu przy Ęcianie ba-
[ilustracja powyŻej]. Obserwowany del- sków przed wydechem by� moŻe sonar senu. Potem nast�puje szybki zwrot i gdy
fin, doros"y samiec zwany Kaiko o, po- pozwala mu zlokalizowa� niewidoczny jej p"etwa grzbietowa przechodzi ko"o p�-
trafi" wydmuchiwa� dwa pierĘcienie, je- wir). CiĘnienie wewnątrz wiru jest najniŻ- cherzyków, formuje wir, który je "ączy
den za drugim, a nast�pnie "ączy� je sze w centrum, czyli w oku ; kiedy del- i rozciąga w helis� d"ugoĘci 3 5 m [ilustra-
w wi�kszy okrąg. fin wydmuchuje powietrze do wn�trza, cje na dole na stronach 67 68]. Obserwowa-
Fizyka takiego kr�gu jest stosunko- bąbel przemieszcza si� do miejsca o naj- liĘmy równieŻ, jak Tinkerbell przep"ywa
wo prosta: okrąg"a bałka powietrza niŻszym ciĘnieniu i jest wciągany wzd"uŻ basen po lekko zakrzywionym torze, zo-
66 �WIAT NAUKI Paędziernik 1996
LAURIE GRACE
MARTEN, PSARAKOS, WHITE,
Earthtrust
Niektóre delfiny lubią
N
i
e
k
t
ó
r
e
d
e
l
f
i
n
y
l
u
b
i
ą
przep"ywa� przez zrobione
p
r
z
e
p
"
y
w
a
�
p
r
z
e
z
z
r
o
b
i
o
n
e
przez siebie obr�cze z
p
r
z
e
z
s
i
e
b
i
e
o
b
r
�
c
z
e
z
powietrza (na dole).
p
o
w
i
e
t
r
z
a
(
n
a
d
o
l
e
)
.
Doros"y samiec Kaiko o wydmuchuje po kolei
D
o
r
o
s
"
y
s
a
m
i
e
c
K
a
i
k
o

o
w
y
d
m
u
c
h
u
j
e
p
o
k
o
l
e
i
dwa pierĘcienie, nast�pnie tworzy z nich jeden duŻy
d
w
a
p
i
e
r
Ę
c
i
e
n
i
e
,
n
a
s
t
�
p
n
i
e
t
w
o
r
z
y
z
n
i
c
h
j
e
d
e
n
d
u
Ż
y
(sekwencja rysunków poniŻej). ZbliŻa je do siebie
(
s
e
k
w
e
n
c
j
a
r
y
s
u
n
k
ó
w
p
o
n
i
Ż
e
j
)
.
Z
b
l
i
Ż
a
j
e
d
o
s
i
e
b
i
e
w taki sposób, Że woda wokó" sąsiadujących ze sobą
w
t
a
k
i
s
p
o
s
ó
b
,
Ż
e
w
o
d
a
w
o
k
ó
"
s
ą
s
i
a
d
u
j
ą
c
y
c
h
z
e
s
o
b
ą
ich cz�Ęci p"ynie w przeciwnym kierunku, znosząc
i
c
h
c
z
�
Ę
c
i
p
"
y
n
i
e
w
p
r
z
e
c
i
w
n
y
m
k
i
e
r
u
n
k
u
,
z
n
o
s
z
ą
c
swoje dzia"anie i umoŻliwiając po"ączenie pierĘcieni.
s
w
o
j
e
d
z
i
a
"
a
n
i
e
i
u
m
o
Ż
l
i
w
i
a
j
ą
c
p
o
"
ą
c
z
e
n
i
e
p
i
e
r
Ę
c
i
e
n
i
.
Doros"a samica Laka (powyŻej)
D
o
r
o
s
"
a
s
a
m
i
c
a
L
a
k
a
(
p
o
w
y
Ż
e
j
)
cz�sto ustawia si� pionowo z g"ową
c
z
�
s
t
o
u
s
t
a
w
i
a
s
i
�
p
i
o
n
o
w
o
z
g
"
o
w
ą
skierowaną w dó" i ogonem
s
k
i
e
r
o
w
a
n
ą
w
d
ó
"
i
o
g
o
n
e
m
cz�Ęciowo wynurzonym z wody.
c
z
�
Ę
c
i
o
w
o
w
y
n
u
r
z
o
n
y
m
z
w
o
d
y
.
Nast�pnie uderza p"etwą ogonową,
N
a
s
t
�
p
n
i
e
u
d
e
r
z
a
p
"
e
t
w
ą
o
g
o
n
o
w
ą
,
wskutek czego wir zasysa
w
s
k
u
t
e
k
c
z
e
g
o
w
i
r
z
a
s
y
s
a
powietrze z powierzchni
p
o
w
i
e
t
r
z
e
z
p
o
w
i
e
r
z
c
h
n
i
i powstaje pierĘcieł.
i
p
o
w
s
t
a
j
e
p
i
e
r
Ę
c
i
e
ł
.
W czasie tworzenia pierĘcieni
W
c
z
a
s
i
e
t
w
o
r
z
e
n
i
a
p
i
e
r
Ę
c
i
e
n
i
M"oda samica Tinkerbell wydmuchuje powietrze
M
"
o
d
a
s
a
m
i
c
a
T
i
n
k
e
r
b
e
l
l
w
y
d
m
u
c
h
u
j
e
p
o
w
i
e
t
r
z
e
delfiny cz�sto wydają
d
e
l
f
i
n
y
c
z
�
s
t
o
w
y
d
a
j
ą
w kszta"cie skr�conej w Ęrub� rury,
w
k
s
z
t
a
"
c
i
e
s
k
r
�
c
o
n
e
j
w
Ę
r
u
b
�
r
u
r
y
,
pulsujący dęwi�k (z lewej).
p
u
l
s
u
j
ą
c
y
d
ę
w
i
�
k
(
z
l
e
w
e
j
)
.
p"ynąc początkowo w poprzek basenu
p
"
y
n
ą
c
p
o
c
z
ą
t
k
o
w
o
w
p
o
p
r
z
e
k
b
a
s
e
n
u
po "uku i pozostawiając za sobą
p
o
"
u
k
u
i
p
o
z
o
s
t
a
w
i
a
j
ą
c
z
a
s
o
b
ą
niewidoczny wir wytworzony
n
i
e
w
i
d
o
c
z
n
y
w
i
r
w
y
t
w
o
r
z
o
n
y
przez p"etw� grzbietową (na dole z prawej).
p
r
z
e
z
p
"
e
t
w
�
g
r
z
b
i
e
t
o
w
ą
(
n
a
d
o
l
e
z
p
r
a
w
e
j
)
.
Nast�pnie zawraca (na dole z lewej)
N
a
s
t
�
p
n
i
e
z
a
w
r
a
c
a
(
n
a
d
o
l
e
z
l
e
w
e
j
)
i wydmuchuje strumieł powietrza
i
w
y
d
m
u
c
h
u
j
e
s
t
r
u
m
i
e
ł
p
o
w
i
e
t
r
z
a
bezpoĘrednio do wn�trza wiru, tworząc
b
e
z
p
o
Ę
r
e
d
n
i
o
d
o
w
n
�
t
r
z
a
w
i
r
u
,
t
w
o
r
z
ą
c
przed sobą d"ugą Ęrub�. Potrafi równieŻ
p
r
z
e
d
s
o
b
ą
d
"
u
g
ą
Ę
r
u
b
�
.
P
o
t
r
a
f
i
r
ó
w
n
i
e
Ż
oddzieli� od niej ma"y pierĘcieł ruchem pyska
o
d
d
z
i
e
l
i
�
o
d
n
i
e
j
m
a
"
y
p
i
e
r
Ę
c
i
e
ł
r
u
c
h
e
m
p
y
s
k
a
lub k"apni�ciem szcz�ki.
l
u
b
k
"
a
p
n
i
�
c
i
e
m
s
z
c
z
�
k
i
.
ROBERTO OSTI
stawiając za p"etwą grzbietową niewi- zj� obserwowa�, jak w ciągu dwóch mie- chujących raz za razem duŻe obwarzan-
doczny wir. Nast�pnie zawraca"a tą sa- si�cy ma"y delfin doskonali" wydmuchi- ki powietrza. Robi"y to jednoczeĘnie lub
mą drogą i wydmuchiwa"a strumieł po- wanie obr�czy od nieudolnych szybko w sekund� po partnerze. WidzieliĘmy
wietrza wprost do wirującej wody, rozpadających si� p�cherzy do trwa"ych, równieŻ samic� p"ynącą tuŻ za inną wy-
tworząc przed sobą d"ugą Ęrub�. lĘniących pierĘcieni, utrzymujących si� dmuchującą pierĘcienie; usi"owa"a ją na-
PoniewaŻ ciĘnienie jest najniŻsze w wodzie przez kilka sekund. Starsze Ęladowa�, wyrzucając ma"e bąbelki.
w oku wiru, bąbelki, znalaz"szy si� zwierz�ta równieŻ potrzebowa"y czasu, Delfiny wciąga"y równieŻ ludzi do
w nim, są wciągane ku Ęrodkowi i "ączą by posiąĘ� t� umiej�tnoĘ�. Keola, doros"y swoich zabaw: pewnego dnia, w okresie
si�, tworząc wyd"uŻoną helikalną rur�. samiec, Ży" przez dwa lata w basenie intensywnego produkowania obr�czy,
Zwykle jest ona nietrwa"a i rozpada si� z delfinami nie wytwarzającymi po- Tinkerbell wielokrotnie wytwarza"a pier-
na mniejsze bąble. JednakŻe pierĘcienie wietrznych obr�czy i w tym czasie nie za- Ęcienie, a nast�pnie podp"ywa"a do pod-
i Ęruby tworzone przez delfiny są lĘniące uwaŻyliĘmy, by sam je produkowa". Ale wodnego okna laboratorium, skąd jedno
i g"adkie, poniewaŻ zróŻnicowanie ciĘnie- kiedy jego wydmuchujący pierĘcienie z nas (Psarakos) nagrywa"o jej poczyna-
nia w obr�bie wiru (niskie w centrum m"odszy brat, Kaiko o, zosta" wpuszczo- nia na taĘm� wideo. Wygląda"o to tak,
i wzrastające ku brzegom) dzia"a stabilizu- ny do tego samego basenu, Keola d"ugo jakby chcia"a zaprosi� cz"owieka do za-
jąco na rozciągni�ty w rur� p�cherz, wy- go obserwowa", a po dwóch miesiącach bawy. KiedyĘ puszczaliĘmy bałki my-
g"adzając zmarszczki, które w przeciw- zaczą" wytwarza� w"asne kr�gi, stopnio- dlane w laboratorium. Widzący to zza
nym razie rozerwa"yby p�cherz. wo je doskonaląc. szyby delfin przy"ączy" si� i zaczą" wy-
Cho� nie uda"o si� nam zauwaŻy�, by ZauwaŻyliĘmy, Że inne delfiny takŻe dmuchiwa� obwarzanki. Ale prawdziwą
inne osobniki oprócz Tinkerbell wytwa- podpatrywa"y swych bardziej edukowa- niespodzianką dla nas by"o, gdy delfin
rza"y powietrzne korkociągi, umiej�tnoĘ� nych wspó"towarzyszy; sugeruje to, Że odp"yną" od okna i zrobi" p"etwą kilka
wydmuchiwania pierĘcieni rozpowszech- takie pokazy interesują zwierz�ta lub sta- pierĘcieni wirowych, róŻnych od wszyst-
ni"a si� wĘrod butlonosów; coraz nowe nowią okazj� do uczenia si�. Kilkakrotnie kiego, co kaŻde z nas wydmuchiwa"o.
zwierz�ta uczy"y si� tej techniki od zaba- widzieliĘmy braci Keol� i Kaiko o, leŻą- Kontynuujemy nasze badania delfinów
wiających si� towarzyszy. MieliĘmy oka- cych obok siebie na dnie basenu, wydmu- butelkonosych w Sea Life Park Hawaii
abc
WIR
KORKOCIŃGI POWIETRZNE są rzadko tworzone przez delfiny. Umia"a je robi� jedynie Tinkerbell (klatki filmu wideo). Jednym ze spo-
sobów by"o wydmuchiwanie bąbli, podczas gdy p"etwą grzbietową wytwarza"a helikalny wir (a). Bąbelki, napotykając wir (b), zostają
do niego wciągni�te, a nast�pnie "ączą si�, tworząc korkociąg powietrza (c).
68 �WIAT NAUKI Paędziernik 1996
MARTEN, PSARAKOS I WHITE
Earthtrust
LAURIE GRACE
PORUSZAJŃCY SIó POZIOMO PIER�CIEĄ
powstaje, gdy delfin uderza p"etwą ogonową, p"y-
nąc bokiem. Ruch p"etwy kierowany poziomo i nie-
co ukoĘnie ku do"owi formuje wir poruszający si�
w tym samym kierunku (a). Nast�pnie delfin od-
wraca si� i wydmuchuje powietrze do przep"ywa-
jącej wody (b); powietrze wciągane jest wzd"uŻ rdze-
nia wiru (c) i tworzy pierĘcieł poruszający si�
w kierunku przep"ywu wody. Doros"a samica Laka
(z lewej) wydmuchuje powietrze do wn�trza wiru,
a nast�pnie przygląda si� swojemu dzie"u.
abc
WIR
w nadziei lepszego zrozumienia ich za- ne. Zwierz�ta te wpadają w nety tuł- my, sądzimy jednak, Że dopiero podsta-
chowania. PoniewaŻ wiele przemawia za czykowe (rodzaj sieci stawnych przyp. wowe zmiany w ĘwiadomoĘci ludzi do-
tym, Że są jedynymi zwierz�tami oprócz red.), wi�zną w netach dryfujących i prowadzą do trwa"ej zmiany sytuacji. Ma-
naczelnych posiadającymi samoĘwiado- skrzelowych, ich mi�so przerabia si� na my gorącą nadziej�, Że informując o in-
moĘ�, ich zabawy i eksperymenty by� mo- konserwy i sprzedaje jako wielorybie lub teligencji delfinów, zdo"amy przekona�
Że pozwolą nam zrozumie�, czym jest in- wykorzystuje na przyn�ty dla krabów. ludzi, aby przerwali rzeę tych fascynują-
teligencja. Podziwiając ich niezwyk"e Polowanie na delfiny to dla niektórych cych zwierząt, zanim zupe"nie wyginą.
zdolnoĘci, nie zapominamy o tym, Że lu- rodzaj sportu. Organizacja Earthtrust i jej
T"umaczy"
dzie cz�sto uznają delfiny za niepotrzeb- sponsorzy próbują rozwiąza� te proble-
Jerzy Prószyłski
Informacje o autorach Literatura uzupe"niająca
KEN MARTEN, KARIM SHARIFF, SUCHI PSARAKOS i DON J. VORTEX RING BUBBLES. T. S. Lundgreen and N. N. Mansour, Journal of
WHITE w ciągu ostatnich dwóch lat wspólnie badali pierĘcienie wy- Fluid Mechanics, vol. 225, ss. 177-196, III/1991.
twarzane przez delfiny. Marten zajmuje si� bioakustyką oraz zachowa- EVIDENCE OF SELF-AWARENESS IN THE BOTTLENOSE DOLPHIN (TURSIOPS TRUN-
niami delfinów, jest dyrektorem naukowym w Project Delphis pro- CATUS). Ken Marten i Suchi Psarakos, w: Self-Awareness in Animals
wadzonym przez Earthtrust. Shariff specjalizuje si� w dynamice and Humans: Developmental Perspectives. Red. S. T. Parker, R. W.
p"ynów w NASA Ames Research Center. Psarakos jest specjalistką Mitchell i M. I. Boccia; Cambridge University Press, 1994.
w dziedzinie komputerów i dyrektorem badał nad wolno Żyjącymi del- USING SELF-VIEW TELEVISION TO DISTINGUISH BETWEEN SELF-EXAMINATION
finami w Project Delphis. White za"oŻy" Earthtrust w 1976 roku, aby AND SOCIAL BEHAVIOR IN THE BOTTLENOSE DOLPHIN (TURSIOPS TRUNCA-
propagowa� ochron� morskich ssaków; obecnie organizuje nową kam- TUS). Ken Marten i Suchi Psarakos, ss. 205-224, oraz artyku"y doty-
pani� na rzecz badał nad delfinami nie zak"ócających ich Życia oraz czące ĘwiadomoĘci zwierząt, Consciousness and Cognition, vol. 4,
edukacji ekologicznej. Autorzy dzi�kują pracownikom Sea Life Park nr 2, ss. 205-269, VI/1995.
Hawaii za pomoc. Informacje na temat Earthtrust są dost�pne w Inter- Ogólne informacje na temat badał ĘwiadomoĘci delfinów oraz or-
necie pod adresem: earthtrust@aloha.net lub pod adresem poczto- ganizacji Earthtrust są dost�pne pod internetowym adresem
wym: 25 Kaneohe Bay Drive, Kailua, HI 96734. http:/earthtrust.org
/
�WIAT NAUKI Paędziernik 1996 69
LAURIE GRACE

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
96 10 J Kirtley (Nadprzewodniki wysokotemperaturowe pod mikros)
96 10 05 pra
96 10 Glenn Zorpette (Podwodna lekkosc bytu)
10 WYZNACZANIE STOSUNKU Cp Cv DLA POWIETRZA METODĄ CLEMENTA DESORMESA(1)
NAUKA 4 10 87 96
Zał 10 str 96 97
WSM 10 52 pl(1)
02 martenzytyczne1
VA US Top 40 Singles Chart 2015 10 10 Debuts Top 100

więcej podobnych podstron