6125495053

[ 18 ] J. Kordos, Rolo myślenia statystycznego uj zarzgdzaniu jakościg

1.3. Czy powstanie nowy paradygmat w statystyce?

Czy myślenie statystyczne stanie się nowym paradygmatem w statystyce, takie pytanie rozważane jest coraz częściej wśród statystyków. Nie można już teraz tego przewidzieć. Warto sie więc zastanowić, kiedy w danej nauce powstają nowe paradygmaty. Pewne sugestie na ten temat można znaleźć w pracach Kuhna (1970) i Barkera (1992). Wynika z nich, że sposób myślenia w nauce (paradygmat) trwa do czasu, gdy problemy dotyczące tego paradygmatu są rozwiązywane bez większych problemów. Gdy tak się nie dzieje, wtedy wyłania się potrzeba powstania nowego paradygmatu, który stwarza możliwość rozwiązania powstałych problemów. Wydaje się, że istniejące paradygmaty w statystyce, tj. bayesizm i podejście częstościowe, rozwiązują w wystarczającym stopniu powstałe problemy, przy wykorzystaniu nowoczesnej techniki obliczeniowej i nowych źródeł informacji. Występują jednak często poważne problemy właściwego wykorzystania dostępnych paradygmatów statystycznych, przy uwzględnieniu dostępnych środków obliczeniowych, różnych źródeł informacji, a także dogłębnego zrozumienia rozwiązywanych zagadnień.

2. Myślenie statystyczne

Dlaczego powstało myślenie statystyczne i dalej się rozwija, kto pierwszy użył tego terminu, w jakich okolicznościach, jaki był jego rozwój i zastosowania, a także jak je efektywnie wykorzystać w praktyce? Odpowiedź na takie pytania interesuje nie tylko statystyków, ale także przedstawicieli różnych dyscyplin.

W wielu publikacjach i opracowaniach można był do niedawna znaleźć stwierdzenie, iż W.H. Wells, słynny pisarz angielski, już ponad wiek temu przewidywał:

Statystyczne myślenie stanie się pewnego dnia tak niezbędne dla świadomego obywatelstwa jak umiejętność czytania i pisania²⁶.

Okazało się jednak, że to nie Wells, a S.S. Wilks użył pierwszy tego sformułowania. Sparafrazował wypowiedź Wellsa dotycząca jego książki wydanej w 1903 roku²⁹, ale stwierdzenie Wellsa nie dotyczyło myślenia statystycznego, a „metod matematycznych”. Wilks użył tego sformułowania 28 grudnia 1950 r. w wystąpieniu prezydenckim na zebraniu Amerykańskiego Towarzystwa Statystycznego³⁰; ale

28    „Statistical thinking will one day be as necessary for efficient citizenship as the ability to read and write."

29    H. G. Wells (1903), Mankindin themaking, Chapman & Hall It. London.

30    Zob.: S. S. Wilks (1951), Undergraduate...