6137905417

Jeżeli licznik przechodzi przez wszystkie stany cyklicznie (tzn. po przejściu N stanów cykl jest powtarzany), to licznik taki nazywamy licznikiem modulo N (w skrócie mod N). Po podaniu na jego wejście zliczające K impulsów, licznik taki wskaże zliczenie L impulsów, gdzie L-K mod N jest resztą z dzielenia całkowitego liczby K przez N. Jeżeli licznik przechodzi przez wszystkie stany jednokrotnie (i po osiągnięciu ostatniego pozostaje w nim), to taki licznik nazywamy licznikiem do N. Ponowne użycie takiego licznika wymaga wcześniejszego ustawienia go w stan początkowy (wyzerowania).

W praktyce mamy do czynienia przeważnie z licznikami zliczającymi w trybie mod N.

Liczniki są szczególnym rodzajem układów sekwencyjnych synchronicznych. Ta szczególność polega na tym, że przebieg zegarowy jest jednocześnie jedynym sygnałem wejściowym licznika, a zliczane impulsy są impulsami przebiegu synchronizującego pracę przerzutników. W opisie układów sekwencyjnych synchronicznych przebieg zegarowy w sposób jawny nie występuje (zobacz opis działania przerzutników synchronicznych — p. 7.3.1). Opis działania licznika nie zawiera więc sygnałów wejściowych (zobacz opis działania dwójki liczącej — p. 7.3.3).

W podrozdziale 7.3.3 opisano liczniki budowane z przerzutników w taki sposób, że wyjście przerzutnika jest źródłem sygnału zegarowego (wejściowego) dla kolejnego przerzutnika. Liczniki takie są nazywane licznikami szeregowymi lub asynchronicznymi. Druga nazwa może być nieco myląca, wziąwszy pod uwagę fakt, że licznik jest zbudowany z przerzutników synchronicznych. Ale jak już wspomniano powyżej, liczniki są szczególnym przypadkiem układów sekwencyjnych synchronicznych. Przy połączeniu szeregowym przerzutników, zmianę stanu przerzutnika następnego powoduje przerzutnik poprzedni. Zliczane impulsy są podawane tylko do jednego przerzutnika. Stąd też nazwa liczniki asynchroniczne — nie wszystkie przerzutniki działają synchronicznie ze zliczanym impulsem.

Liczniki scalone są budowane zarówno jako asynchroniczne (szeregowe) lub jako synchroniczne (równoległe). W liczniku równoległym sygnał zegarowy (będący dla licznika zawsze przebiegiem impulsów zliczany eh) jest doprowadzony jednocześnie do wejść synchronizujących wszystkich przerzutników. Pojawienie się kolejnego impulsu zliczanego sprawia, że wszystkie przerzutniki jednocześnie (współbieżnie) przetwarzają informację wejściową i czas ustalania się kolejnego stanu licznika wyznacza przerzutnik o najdłuższym czasie propagacji. Licznik taki jest znacznie szybszy od licznika szeregowego, jednak jego struktura jest bardziej złożona. Liczniki asynchroniczne są prostsze w budowie od liczników synchronicznych, lecz szeregowe działanie przerzutników sprawia, że ustalenie się nowej liczby w liczniku szeregowym następuje po dłuższym czasie niż w liczniku równoległym. Mimo tej wady liczniki szeregowe są często stosowane w układach automatyki, gdzie szybkość działania nie jest parametrem limitującym zastosowanie licznika, a najważniejszą sprawą jest prostota działania i mała liczba elementów z jakich zbudowano licznik.

237