2918586915

KRONIKA, SPRAWOZDANIA

y_Ch gazet przechodził przez wszystkie kręgi represji: poczynając od podwyższonych w stosunku do gazet państwowych koszów kolportażu, przez odmową druku ze strony państwowych drukami, po zakaz zamieszczania reklam, wydawany przez władze państwowym przedsiębiorstwom. A kiedy już zdarza się cud i gazeta wychodzi, często jej nakład jest w całości konfiskowany.

Aby uniknąć dyskryminacji, dziennikarze coraz chętniej przenoszą się do sfery wirtualnej. Tak zrobił Andrzej Kusialczuk, _edy uznał, że Głos znad Niemna, którym kierował, coraz bardziej jest kontrolowany przez władze. Ale władzę na Białorusi nie tak łatwo przechytrzyć. Od jakiegoś czasu przygotowywana jest nowa ustawa o środkach masowego przekazu, a w niej drakońskie przepisy ograniczające wolność słowa także i w Internecie.

Jednak dla nich wszystkich, o czym mówią jednym głosem, najbardziej bolesne jest nie tyle to, co zgotowała władza, lecz reakcja ze strony czytelników czy mówiąc precyzyjniej - brak tej reakcji. Przed rokiem w ramach działań na rzecz upowszechnienia wolnych mediów Stowarzyszenie Białoruskich Dziennikarzy przeprowadziło telefoniczną ankietę. Mieszkańców rejonu szczu-czyńskiego i woronowskiego, graniczących z Grodzieńszczyzną, pytano czy ufają niezależnej prasie. Wynik ankiety był porażający. Respondenci w 99 proc. nie rozumieli, o co chodzi: „co wyście wymyślili, jak to prasa państwowa i niezależna? Co za różnica?”

Festiwalowi towarzyszyło sympozjum pt. „Media i społeczeństwo obywatelskie”. Konferencję otwierał referat Beaty Ociepki „Media a społeczeństwo obywatelskie: między polityką a presją rynku”, w którym autorka zaprezentowała obustronne zależności, wskazując na zagrożenia współczesnego systemu medialnego, spowodowane naciskiem tendencji autorytarnych bądź komercjalizacją mediów. Magdalena Bajer przedstawiła obraz mediów jako mostu łączącego wspólnotę obywatelską z demokratycznym państwem. Zadaniem mediów byłaby zatem obrona praw społeczeństwa i kontrola państwa, a w konsekwencji działania usprawniające komunikację między wskazanym biegunami. O zagrożeniach prawdy, spowodowanych niebezpiecznymi dla wolności prasy mitami i manipulacjami, mówił Maciej Iłowiecki. W artykule „Za-

149

grożenia wobec niezależnego dziennikarstwa na Białorusi” Paweł Mażejka nakreślił przerażający obraz dławienia wolności słowa przez Łukaszenkę. Kolejne trzy teksty medioznawców z uniwersytetów lwowskich (Jurija Waskiwskiego i Kateryny Pro-kopyszak, „Rola pomarańczowej rewolucji w drodze Ukrainy do Unii Europejskiej”, Tarasa Łylio „Media i transformacja społeczna: przypadek Ukrainy” oraz Bożeny Gorodnickiej „Udział prasy studenckiej w pomarańczowej rewolucji”) ukazują rolę ukraińskich mediów w pomarańczowej rewolucji i ich zadania związane z planowanym wstąpieniem Ukrainy do Unii Europejskiej. Klaus Bachman stawia natomiast pytanie, czy prasa - w dobie rozrastającego się Internetu i powszechnej mizerii finansowej mediów, spowodowanej spadkiem reklam - przeżyje następną dekadę. Piszący te słowa w wystąpieniu „Co robi władza w Gazecie Wyborczej, czyli z problematyki lokalnej widoczności medialnej” opisywał mechanizmy autoprezentacji władzy lokalnej, zabiegającej o najbardziej korzystny wizerunek własny w gazecie. W sferze lo-kalności plasowały się rozważania Katarzyny Kopeckiej, która w referacie „Lokalna partycypacja medialna a kształtowanie się społeczeństwa obywatelskiego” analizowała aktywność czytelników prasy w budowaniu wspólnoty obywatelskiej, wskazując na mechanizmy uczestnictwa współczesnego, historycznego i przyszłościowego. Kamila Ogorzały mówiąc o „Społeczeństwie obywatelskim jako konstrukcje komunikacyjnym w prasie” traktowała tytułowe pojęcie jako konstrukt służący systemowi mediów i zarazem „narzędzie diagnozowania systemu polityki oraz społeczeństwa pojmowanego jako całość”. Związki internetowych legend miejskich z lękami wobec władzy, a także poczuciem braku bezpieczeństwa zaprezentowała Anna Szewczuk, a Agnieszka Brze-zińska-Mandat przedstawiła opis medialnych potrzeb obywatelskiego współodczu-wania na przykładzie medialnych relacji o śmierci Jana Pawia II.

W Lubinie, gdzie po dwóch dniach przeniósł się z Wrocławia festiwal mediów, rozmawialiśmy o tym, co bliskie i co dalekie niezależnym mediom z państw totalitarnych końca XX i początku XXI stulecia. Próbowaliśmy przyjrzeć się niepokornym mediom na Białorusi z perspektywy drugiego obiegu