6137905420

ka monostabilnego (np. 74121), który wygeneruje odpowiedni impuls zerujący (rys. 15.6c). Impuls ten doprowadzimy do wejść zerujących liczniki w bloku liczników. Z danych katalogowych (dla licznika LS90) wynika, że czas trwania impulsu zerującego nie powinien być krótszy niż 15 ns. Dla zapewnienia skuteczności zerowania przyjmijmy elementy R, C tak, aby czas trwania impulsu generowanego przez przerzutnik monostabilny '121 wyniósł ok. 50 ns. Z nomo-gramów zamieszczonych np. w publikacji [21] można odczytać, że należy użyć rezystora R = 7 k£2 oraz kondensatora C = 10 pF.

Koncepcja układu sterowania opracowana do tej pory zapewnia realizację podstawowego cyklu pracy stopera, tj.: start, stop, zerowanie. Pozostaje więc umożliwić jeszcze realizację funkcji wyświetlania międzyczasu.

Musimy przyjąć (aby rozwiązanie było eleganckie), że taki międzyczas możemy uchwycić wielokrotnie w procesie jednego pomiaru. To znaczy zatrzymać na wyświetlaczu aktualny wynik, wznowić wyświetlanie bieżącego upływu czasu, ponownie zatrzymać itd.. Pierwsze naciśnięcie przycisku M powinno zatem „zatrzasnąć” w buforze aktualnie zliczony czas, a kolejne wznowić wyświetlanie bieżącego czasu. Aby to było możliwe układ musi rozróżniać pierwsze wciśnięcie przyciskuM od drugiego. W tym celu sygnał wyjściowy przerzutnika prostego, współpracującego z zestykiem monostabilnym M, podamy na wejście licznika mod 2 (dwójki liczącej zbudowanej np. z przerzutnika typu JK—rys. 15.6d). Zauważmy, że funkcję „międzyczas” stoper powinien realizować tylko wtedy, kiedy znajduje się on w stanie zliczania, czyli Q_A = 1. Przyciśnięcia przycisku M (zliczane w liczniku mod 2) możemy zatem zablokować sygnałem Q_A, wykorzystując do tego celu bramkę AND. Dzięki temu uzyskamy od razu spełnienie warunku, aby wejście M było nieaktywne w stanie wyświetlania wyniku oraz w stanie wyzerowania stopera.

Bufor (zbudowany z przerzutników typu „latch” (zatrzask)) przenosi stany wejść na wyjście przy C = 1 oraz zatrzaskuje informację obecną w chwili ujemnego zbocza sygnału wejściowego C. Aby sterować buforem bezpośrednio z wyjścia Q licznika mod 2 należy zapewnić, by jego podstawowym stanem był stan wysoki H. Naciśnięcie przycisku M (podczas zliczania, czyli kiedy Q_A = 1) spowoduje zmianę stanu licznika z H na L. Zmiana ta zamknie bufor. Ponowne naciśnięcie przycisku M otworzy bufor, a kolejne zamknie. Mamy w ten sposób zapewnioną możliwość pomiaru kilku międzyczasów podczas jednego zliczania. (Można naturalnie przyjąć za stan podstawowy licznika mod 2 stan L i wówczas do sterowania bufora użyć sygnału zanegowanego Q.)

Pozostaje jeszcze rozważyć przypadek, gdy stoper jest w stanie wskazywania międzyczasu i wówczas następuje zatrzymanie zliczania czasu (przyciśnięcie przycisku S oznaczające funkcję stop). Aby stoper wskazał odmierzony czas, powinno nastąpić otwarcie bufora — wówczas aktualny stan liczników zostanie zdekodo-wany i wyświetlony na wskaźniku. W niniejszym układzie cel taki zostanie osiągnięty, jeżeli przyciśnięcie przycisku S spowoduje ustawienie licznika mod 2 w stan H. Jeżeli do budowy dwójki liczącej użyjemy przerzutnikaiA' z układu np. 74LS76, to możemy wykorzystać jego wejście asynchroniczne, ustawiające przerzutnik w stan wysoki H (rys. 15.6d). Poziomem aktywnym tego wejścia jest stan niski L.

285