6161620051

wyrwały nu się wypowiedziane z całym przekonaniem słowa: ..Tak. wiem. ten utwór wymyślał On wówczas, gdy spotkaliśmy go ze Stasiem [...]. Swoją obecnością nic nie popsuliśmy. Jest piękny."

Stwierdzenie to nawet zgadzało się z datą wydawnictwa - rok 1920.

Jakże było przyjemnie uważać „naszą" łąkę sławęcińską za bohaterkę przepięknego poematu.

Z mitem tym należało z czasem się pożegnać. (Rozprasza go ostatecznie Jacek Trznadel [...] podając, że już w chwili wydania ..Sadu rozstajnego" - rok 1912 - miał Leśmian poważną część zbioru następnego [...], a tytułowy poemat ..Łąka" był już drukowany po raz pierwszy w 1915 roku [...]).³⁸

Rzecz jasna, badacz literatury ma na podorędziu szereg instrumentów, które pozwalają mu ustrzec się tak naiwnych, ewidentnych błędów interpretacyjnych, ale w powyższe spostrzeżenie wpisana jest istotna przestroga, która usprawiedliwia przytoczenie tak długiego i bądź co bądź niemerytorycznego cytatu, pełnego uproszczeń i nieporadności stylistycznych. Ostatecznie, historyk literatury - świadomie czy nie -zawsze podchodzi do tekstu z własną „łąką sławęcińską”, która może być metaforą rozmaitych uproszczeń i nadinterpretacji.

Próbą objaśnienia Trznadlowskiej formuły „specyfika pejzażu” u Leśmiana byłby tekst Żanety Nalewajk Związki twórczości Bolesława Leśmiana z folklorem i kulturą Ukrainy, w którym problem badawczy został doprecyzowany i zarazem zawężony do inspiracji poety folklorem ukraińskim. Istotnie, o ile czerpanie z folkloru -nie tylko zresztą ukraińskiego - można analizować w dziele Leśmiana, bazując na konkretnych rozstrzygnięciach formalnych, do badania innych obszarów relacji poety z krainą dzieciństwa nie mamy ani podstaw, ani narzędzi. Mówiąc o podstawach, mam na myśli nade wszystko wyraźną postawę polsko-patriotyczną, która cechowała Leśmiana w czasach kijowskich i która poniekąd determinowała krąg jego ówczesnej aktywności³⁹, natomiast problem narzędzi badawczych w interesującym mnie obszarze tak czy inaczej warto sprowadzić do wyodrębnionych przez Nalewajk płaszczyzn: konstrukcyjnej, tematycznej i leksykalnej.⁴⁰

Tym właśnie tropem chciałabym podążyć, choć ani nie zamierzam powielać schematów badawczych, ani polemizować z autorką artykułu. Sądzę jednak, że poczynione przez badaczkę ustalenia warto w odniesieniu do problemu szerszego, jakim

³⁸    Z. W. Zalewski, Byl sobie Pan Rejent... (Gawęda starszego prawnika), [w:] Wspomnienia o Bolesławie Leśmianie, pod red. Z. Jastrzębskiego. Lublin 1966, ss. 161-163.

³⁹    Jak pisze Piotr Łopuszański w biografii Leśmiana, powołując się na wspomnienia Michała Daszkiewicza-Czajkowskiego: „[poeta - H.D.] koniecznie musiał być tam. gdzie jakaś gromadka Polaków zbierała się dla wymiany poglądów społecznych". P. Łopuszański. Bolesław Leśmian. Marzyciel nad przepaścią, Warszawa 2006, s. 88.

⁴⁰    Zob. Ż. Nalewajk, Związki twórczości Bolesława Leśmiana z folklorem i kulturą Ukrainy, maszynopis, s. 2.

15