6307877572

236 Błażej Sajduk

Podstawą działań współczesnych futurologów jest przyjęcie trzech wstępnych założeń dotyczących przyszłości (liczba mnoga). Po pierwsze, mimo że informacje na ich temat są nader skąpe, da się stwierdzić, iż wiemy, że przyszłości są nieprzewidywalne. Po drugie, przyszłości są zdeterminowane. Po trzecie, ludzkie wybory mają na nie wpływ, uprawdopodabniając jedne przyszłości względem innych. Z tych trzech ogólnych założeń da się wyprowadzić trzy grupy pytań, które należy stawiać w trakcie rozważań nad różnymi wariantami przyszłości. Konieczne jest ustalenie tego: „co jest możliwe i wykonalne?”, „co jest prawdopodobne?”, „co jest pożądane?”. Zazwyczaj, tworząc scenariusz, próbuje się znaleźć odpowiedź na te trzy pytania. Dzięki temu prostemu zabiegowi decydenci zyskują możliwość uwzględnienia skutków swoich decyzji na przyszłe zdarzenia. Na ogół tworzy się kilka scenariuszy (negatywny, pozytywny oraz kilka wariantów najbardziej prawdopodobnych). Taki wachlarz możliwości ułatwia podjęcie działań przybliżających do ziszczenia się optymalnej wersji wydarzeń.

Stabilność i zmiana

Robert O. Kohane podkreśla, że zasadniczym celem stosunków międzynarodowych jest nie tyle przewidywanie konkretnych zdarzeń w systemie międzynarodowym, co kumulowanie wiedzy w celu lepszego zrozumienia zasadniczych mechanizmów kształtujących świat relacji międzynarodowych¹⁸. Wielu badaczy uważa, że dzięki temu wraz z upływem czasu będą zdolni do akumulowania coraz większej ilości informacji na temat zjawisk wyznaczających granicę ludzkiego działania. Tym samym w opisie relacji międzynarodowych koncentrują swoją uwagę na wymiarze strukturalnym rzeczywistości społecznej. Ogólnie rzecz biorąc, przez strukturę rozumie się kontekst, otoczenie, w obrębie którego zdarzenia polityczne, ekonomiczne i społeczne mają miejsce i dzięki któremu nabierają znaczenia. Koncepcja struktury zawiera implicite założenie na temat pewnego ograniczenia w ludzkim działaniu¹⁹. Na gruncie nauk społecznych prognozowanie prowadzone w oparciu o strukturę, oznacza próbę jej opisania, to ona bowiem ogranicza działania aktorów (na przykład państw)²⁰.

W związku z powyższym, w trakcie tworzenia prognoz jest konieczne dokonanie odpowiedniej selekcji informacji. Próba uwzględnienia wszystkich zmiennych jest kontrproduktywna. Wielka ilość zagregowanych danych nie zagwarantuje stuprocentowej pewności. Zarówno bowiem próby potwierdzenia teorii za pomocą zwiększenia ilości dostępnych faktów (obserwacji), jak i próby falsyfikacji przygotowanej prognozy przez przytaczanie zdarzeń mogących ją obalić są zajęciami płonnymi. Samo gro-4.09.2010].

¹⁸    R.O. Keohane, International Relańons, Old and New, [w:] A New Handbook ofPolitical Science, red. R.E. Goodin, H.D. Klingemann, Oxford 1998, s. 465.

¹⁹    C. Hay, PoliticalAnalysis. A Critical Introduction, Palgrave 2002, s. 94.

²⁰    Wraz ze wzrostem szczegółowości opisu granic (struktury), w jakich przyszło funkcjonować aktorom, przyjmuje się, że wzrasta równocześnie możliwość przewidzenia ich zachowań.