6307877574

238 Błażej Sajduk

Jego autorzy przedstawili możliwy rozwój sytuacji demograficznej na świecie oraz zaproponowali interpretację tego procesu. Ich zdaniem zmiany w strukturze wiekowej oraz wielkości populacji mogą wywrzeć wpływ na amerykańskie postrzeganie polityki międzynarodowej. W dokumencie podniesiono między innymi kwestię aktywnego poszukiwania przez Waszyngton sojuszników nie tylko przez pryzmat podobieństwa ideologiczno-ustrojowego, ale również pod kątem demograficznym. Zauważono, że młode społeczeństwa chętniej będą aktywnie włączały się w proces kształtowania porządku globalnego, w zawiązku z czym USA, kształtując swoją strategię wobec Afryki, a zwłaszcza Azji Południowo-Wschodniej, powinny kierować się - zdaniem autorów tego raportu - przyszłością demograficzną. Taka perspektywa umożliwia lepsze zrozumienie zacieśniania się relacji na linii New Delhi - Washington. Według raportu bowiem Hindusi mają być w 2050 roku liczniejszą i młodszą populacją od Chińczyków.

Drugim elementem strukturalnym jest geografia, która od zawsze była czynnikiem uznawanym za element silnie ograniczający pole wyborów, jakie mogą podjąć aktorzy polityki międzynarodowej. Pod tym względem XXI wiek nie różni się od minionych stuleci - geopolityka nadal będzie odgrywać zasadniczą rolę w kalkulacjach międzynarodowych. Pomimo rewolucji w dziedzinie komunikacji, która doprowadziła do daleko idącego „spłaszczenia” świata, odległość nadal ma znaczenie²⁵, choćby z powodu prostej prawdy, że bezpieczniej utrzymywać zagrożenia jak najdalej od własnych granic. W powyższym kontekście na szczególne wyróżnienie zasługują kwestie surowcowo-energetyczne, będące w rzeczywistości kośćcem gospodarek opartych na wiedzy²⁶.

W tym miejscu warto przytoczyć słowa autora kontrowersyjnej książki szkicującej kontury następnego stulecia, George’a Friedmana, dla którego „Geopolityka nie jest po prostu pretensjonalnym zastąpieniem terminu «stosunki międzynarodowej Jest sposobem myślenia o świecie i przewidywania tego, co się zdarzy”²⁷. Autor ten przyjmuje podejście deterministyczne, elementem pozwalającym na prognozowanie jest bowiem według niego nie tylko ukształtowanie terenu i jego konsekwencje, ale w sposób konieczny racjonalni gracze, których posunięcia da się przewidzieć. Oczywiście największe zastrzeżenia wzbudza fakt traktowania ludzkiej racjonalności jako niezawodnego wehikułu dla tworzenia prognoz. Stąd też nie dziwi uwaga Jeana Car-lo, że „Geopolityka nie może jednak pretendować do odkrywania prawidłowości rozwoju świata, dlatego nie może być nauką”²⁸. Współcześnie bardzo prężnie rozwijającymi się mutacjami geopolityki są tzw. krytyczna geopolityka - dyscyplina powstała

²⁵    Por. T.L. Friedman, Świat jest płaski. Krótka historia XXI wieku, przeł. T. Hornowski, Poznań 2009.

²⁶    Palącym problemem nieodległej przyszłości będą kwestie związane z kurczącymi się zasobami nieskażonej wody pitnej. Jeśli klimatolodzy mają rację i klimat planety się ociepla, w nieodległej przyszłości problem braku wody stanie się jednym z zasadniczych wektorów wyznaczających działania państw.

²⁷    G. Friedman, Następne 100 lat?, przeł. M. Antosiewicz, Warszawa 2009, s. 25.

²⁸    T. Orłowski, Wprowadzenie, [w:] J. Carlo, Geopolityka, przeł. T. Orłowski, J. Pawłowska, Wrocław 2003, s. 11.