604495012

Każdemu przyjętemu twierdzeniu można przypisać funkcje (aksjologiczne, poznawcze bądź normatywne), które to są uzależnione od relacji wewnętrznych między elementami systemu przyjętych twierdzeń oraz od relacji twierdzeń teoretycznych względem otocznia. W sytuacji gdy systemowi teoretycznemu możemy przypisać wszystkie wymienione funkcje mówimy, że jest kompletny. Gdy jedną z nich to wówczas system twierdzeń nazywamy lokalnym, a gdy dwie niekompletnym. Po za określeniem tych funkcji w systemie twierdzeń uwzględnia się: cele przypisane teorii, ich zakres, założenia w formie doktryny teoretycznej oraz ograniczenia.

Twierdzenia możemy podzielić w zależności od siły twierdzenia, którą wyznacza zestawienie fazy procesu naukowego z jego wiarygodnością. Można tu wyróżnić: hipotezy naukowe, twierdzenia aspirujące oraz tezy naukowe.

Hipoteza to niejako olśnienie, które pozbawione jest sprzeczności i może być tymczasowo uznane dla wyjaśnienia innego zdania. Hipotezy są logicznymi relacjami minimum między dwiema zmiennymi wyrażonymi w formie nadającej się do testowania. Inaczej można je określić terminem prawdopodobne założenie. Zgodność lub niezgodność hipotezy ze stanem rzeczywistym jest dowodzona w badaniach oraz procesach rozumowania. Co oznacza, że hipoteza powinna być jasno sformułowana - pojęciowo, konkretna -oczekiwane związki między zmiennymi oraz sprawdzalna za pomocą dostępnych metod -testowanie.

Hipotezy mogą być formułowane poprzez wyrażenie dwóch gramatycznych form: -implikacji typu Jeśli A to B” bądź stwierdzenia. Również w zakresie sposobu formułowania hipotez możemy mówić o dualnym podejściu. Pierwsze z nich odwołuje się do kryteriów aksjologicznych i wskazuje sposób wartościujący poprzez wskazanie istnienia pozytywnej albo negatywnej relacji. Zaś drugie bazuje na kryteriach ilościowych i w sposobie formułowania hipotez podkreśla aspekt relacyjny akcentując wskazanie na istnienie współzależności ilościowej lub wielkościowej między minimum dwiema zmiennymi.

Istnieją trzy sposoby wysuwania hipotez naukowych. Pierwszy odwołuje się do logicznego tłumaczenia faktów (osobliwości lub anomalii) odnosząc się do analizowania relacji między wypowiedziami naukowymi a rzeczywistością Drugi bazuje na rozumowaniu poprzez analogię odwołując się z wykorzystaniem parafrazy do ustaleń z innej dyscypliny naukowej lub teorii. Zaś trzeci sposób akcentuje intuicyjne kojarzenie pojęć poprzez wykorzystanie metod heurystycznych do stworzenia nowych pomysłów.

9