6355536799

102

każdemu ciekowi rzędu (rząd pierwszy posiadają cieki inicjalne), a następnie określenie jego długości i powierzchni obszaru, z którego odprowadza opad (zlewnia elementarna). Bazując w tym przypadku na informacjach odczytanych z mapy, można policzyć poszczególne wskaźniki tylko na podstawie sieci rzecznej. Nie ma możliwości włączenia do obliczeń sieci dróg jako systemu drenażu. Uwzględnienie sieci dróg przy sporządzaniu map sieci drenażu umożliwia natomiast zastosowanie cyfrowego modelu wysokościowego.

Wykorzystując metodę bazującą na rastrach (rozdz. 3.4) podjęto próbę włączenia sieci dróg do systemu odprowadzania opadu ze zlewni. Następnie porównano układ drenażu na mapie topograficznej z układem wygenerowanym z cyfrowego modelu wysokościowego, w dwóch wariantach: z lub bez udziału dróg. W ten sposób powstała mapa linii odpływu ze stoku, rozpatrzona dla przypadku z drogami oraz bez dróg. Wygenerowane mapy znacząco różnią się od siebie (ryc. 37).

Powyższy wynik pokazuje potrzebę posiadania dokładnej bazy opartej na DEM-ie i charakteryzującej wszystkie małe zlewnie w regionach. Podkreślić należy, że istnieją już zagraniczne bazy danych obejmujące swoim zasięgiem całe kraje, np. Słowacja (Solin i in. 2000). W warunkach polskich „odręczne” określanie kierunków odpływu ze stoku, z udziałem dróg i teras rolnych, zastosowała E. Czyżowska (1997a). Kierunki odpływu znaczone były strzałkami na podstawie interpretacji zdjęcia lotniczego. Wykorzystanie DEM-u do określenia parametrów zlewni, w celu budowy modelu odpływu, znane jest w literaturze anglojęzycznej od kilkunastu lat (np. Snęli, Sivapalan 1994). Algorytm tu użyty nie był jednak wykorzystany do badania skali modyfikacji naturalnej sieci drenażu przez sieć dróg. Jako główną przyczynę należy upatrywać nieuwzględnianie sieci dróg przy budowie hydrogramu odpływu. Zbliżone wykorzystanie DEM-u do prezentowanego w niniejszej pracy odnaleźć można w badaniach australijskich (Takken i in. 2008). Badane są obszary zlewiskowe dróg, które określa się na podstawie cyfrowego modelu wysokościowego. Służą one zdefiniowaniu m.in. progów (zależność nachylenie drogi i powierzchni zlewiska drogi), po przekroczeniu których opad może wywołać zmiany geomorfologiczne (wcięcia) na drodze nieutwardzonej. Tak samo, poprzez określenie kierunku odpływu i dopływu do dróg z poszczególnych fragmentów zlewni, ustalany jest charakter linii drenażu oraz modyfikacje kierunków spływu powierzchniowego (Croke i in. 2005).

7.2.1. WPŁYW DRÓG POLNYCH NA ZMIANĘ; LINII SPŁYWU I HYDROLOGICZNĄ

FRAGMENTACJĘ ZLEWNI

W dalszym etapie pracy, stosując metodę jak powyżej (rozdz. 3.4), ustalono linie spływu z udziałem sieci dróg, dla całej zlewni Zalasówki. O słuszności doboru metody świadczy fakt, że została skonfrontowana z rzeczywistością, a wynik symulacji jest bliski stanowi faktycznemu (rozdz. 6.2). W tak zdefiniowanej zlewni wydzielono 186 elementarnych obszarów zlewiskowych w ten sposób, że każdy z nich łączył się z główną doliną bądź jej dopływem i funkcjonował nie-