IMGt09

Szczepankowski¹⁰¹ porównując języki migowe z językiem dźwiękowy ^oAreśia. że te pierwsze posiadają większość cech charakteryzujących języki dźwiękowe. tj. cechuje je:

-    otwartość, czyli możliwość tworzenia nowych komunikatów językowych:

-    donośność na dystans, polegająca na tym, że informacja zawarta w komu-mkacre językowym może się odnosić do rzeczy i zdarzeń w czasie i w przerażeni:

-    dystynkrswność. polegająca na tym, że komunikaty każdego języka stanowią zbiór elementów wyraźnie różnych od siebie;

-    przemienność. polegająca na tym. że osoby komunikujące z sobą w danym języka mogą sobie na przemian przekazywać informacje;

-    sprzężenie zwrotne, polegające na tym, że nadawca również odbiera przekazywany komunikat językowy;

-    szybkie zanikanie, charakteryzujące się tym, że przekazywane informacje są możliwe do odebrania tylko w chwili ich nadawania.

Z kolei istotne różnice między kodami języka dźwiękowego i niedźwię-kowezo. jak podkreśla Szczepankowski, dotyczą:

-    braku systemu fbnologicznego w językach migowych. W ideogramach migowych brak odpowiedników odpowiadających fonemom w językach dbnękowyck

-    kanału przekazu:

-- —ograniczonej wielokierunkowości transmisji, związanej w językach migowych z informacjami przekazywanymi zasadniczo (i odbieranych zwrotnie) z pomocą receptorów wzrokowego (telereceptorów) i czucia wewnętrznego fpropnoreceptorów):

-    arbitralności przekazu informacji w językach dźwiękowych, gdzie sam oddzielony sygnał dźwiękowy z reguły nie informuje nas o treści przekazu, wobec.

-    ikoniczności wieiu znaków migowych - znaki migowe często „naśladują" opisywane przedmioty

Najogólniej, przez języki migowe będziemy rozumieli systemy znaków MMoayafc. otwartych, konwencjonalnych, dwusygnalowych, o róż-■gn poziomie abstrakcji, na które składają się statyczne oraz dynamicz-

k o w s fc i. Wyrównywanie siara osób nlestyszących. Możliwości OftfsSaHUKja komunikacji Językowej. Wyd Uczelniane WSRP w Sicdl-

me

„_e układy i ruchy rąk i ciała, naturalne gesty i gestykulacja, naturalna mimiku i konwencjonalizowana pantomimika¹⁰².

Znaki migowe tworzą określony system porozumiewania się o cechach języka. W ich obrębie możemy wyróżnić systemy znaków stanowiące'®:

-język migowy naturalny (ang. natural sign language, niem. naturlicke Gebardensprache). Są to kody językowe powstające spontanicznie, wynajdywane przez dzieci niesłyszące już na poziomie przedszkolnym (ang. home madę sirtgns, niem. sporadische Gebarden; selbsterfundene Gebarden). szczególnie w specjalnych ośrodkach szkolno-wychowawczych. Owe znaki migowe mają charakter sztuczny, umowny, ponadto posiadają cechę ezołe-lyczności, gdyż są one rozumiane tylko przez tę grupę osób, która je „wynalazła” i która się nimi posługuje. Ponadto znane są niewielkie społeczności osób niesłyszących (z dziedziczną głuchotą), które od wieków posługują się językiem migowym, np. w pewnej izolowanej wsi w Ghanie¹⁰⁴. Poziom abstrak-cyjności naturalnego języka migowego jest z reguły niski, konkretno-obrazowy. Wymienia się następujące cechy, charakteryzujące naturalny język

105

migowy :

•    niesłyszący posługują się nim między sobą w sposób spontaniczny;

•    językiem tym posługują się zarówno dzieci niesłyszące, jak i ich niesłyszący rodzice;

•    językiem tym posługują się słyszące dzieci „migających” rodziców niesłyszących;

•    językiem tym posługują się stowarzyszone dorosłe osoby niesłyszące.

-    znaki migowe konwencjonalizowane, które kształtują się pod wpływem tradycji subkultury niesłyszących, a przede wszystkim w wyniku nauki szkolnej; pozostają one pod wpływem rozwijanej mowy dźwiękowej. Jest to język ubogi, wieloznaczny, o bardzo niepełnej i niedoskonałej gramatyce;

-    znaki migowe sztuczne obejmują liczne znaki migowe (około 4000 znaków, z możliwością tworzenia znaków pokrewnych znakom podstawo-

¹¹¹ Por. H. J u s s e n, M. K r U g e r, Manuelle Kommunikalionshilfen bei Gehórlasen. Dos Fingeralphabel, Marhold, Berlin Chariottenburg 1975, s. 15.

Podział za: H. J u s s e n, M. KrUger, Manuelle Kommunikationshitfen... 117-18.

A. van U d e n, Gehórdensprachemon Gehórlasen und Psycholinguistik. Eme kritadm Batands-aufnahme. Mil einem Beilrag von Armin Lówe, Edition Schindele, Heidelberg 1987, i. 35.

b. B e 11 u g i, P. s i m p I e, Remembering wilh and wilhout worek, [w:{ F. Braępfft (wyd.) Curreni prohlems in psycholinguislics. Centre National de la tohwtl SMmMMB Paria 1974; za: A. van Udcn, Gebdrdensprachen von Gehórlostn und •*36.