6355536910

37

3.3. DANE TERENOWE I ANALIZY LABORATORYJNE

Badania terenowe uzupełniane były informacjami z literatury. W pierwszej kolejności przeprowadzono kartowanie w zlewniach testowych. Weryfikowano sieć drogową pod kątem zgodności z obrazem uzyskanym z map oraz stanem zachowania i kierunkiem przekształceń w obrębie samych form drogowych. Po uzyskaniu obrazu sieci drogowej w zlewniach testowych prowadzono obserwacje mające na celu poznanie kierunków zmian. Sporządzono kilkanaście szczegółowych planów fragmentów sieci drogowej oraz przekrojów poprzecznych celem rekonstrukcji rozwoju użytkowanych i nieużytkowanych wcięć drogowych - najciekawsze umieszczono w pracy. Wykonano kilkadziesiąt różnego rodzaju wkopów i odsłonięć. Dane uzupełniono wierceniami wykonanymi wiertnią GEOMERES, będącą własnością IGiPZ PAN. W terenie posługiwano się GPSem zaznaczając elementy liniowe i poligony jako track i punktowe jako waypoint. Zgromadzone w ten sposób dane okazały się bardziej precyzyjne aniżeli zbierane tradycyjnymi metodami. Celem powiązania poziomów genetycznych (np. po dwóch stronach wciosu), składu i genezy pokryw stokowych (less, zwietrzelina) czy określenia frakcji transportowanego materiału, pobrano próbki do badań granulometrycznych oraz na zawartość materii organicznej. Wszystkie pobrane materiały zostały poddane analizie granulometrycznej metodą areome-tryczną i laserową w Zakładzie Geomorfologii i Hydrologii IGiPZ PAN. Ilość materii organicznej wyznaczono metodą Tiurina w modyfikacji Oleksynowej (Oleksynowa i in. 1976). Wiek drzew, który pomocny był w wyznaczaniu wieku form, określano przy pomocy świdra Presslera.

W trakcie badań terenowych przeprowadzono rozmowy i wywiady z mieszkańcami badanych zlewni. Zdobyte tą drogą informacje dotyczyły głównie okresu eksploatacji dróg na obszarze badań oraz powodów zaprzestania ich użytkowania.

3.4. GIS JAKO NARZĘDZIE SŁUŻĄCE ZBIERANIU I OPRACOWYWANIU WYNIKÓW

W niniejszym opracowaniu wykorzystywano oprogramowanie GIS na wszystkich etapach pracy. Korzystano z programu ILWIS (Integrated Land and Water Information System) (ryc. 10). Możliwości tego typu oprogramowania zostały wykorzystane już na etapie doboru terenu badań. Posługując się ogólnodostępnymi cyfrowymi danymi wysokościowymi (SRTM) dla Pogórza Ciężkowickiego, przeprowadzono analizę rzeźby (nachylenia, ekspozycje, piętra klimatyczne), celem doboru zlewni testowych. Zastosowanie programów GIS wymusiło, ale i jednocześnie pozwoliło, na ujednolicenie układów współrzędnych. Przyjęto układ UTM jako podstawowy układ w badaniach naukowych (Urbański 2008). Operacja rekalkulacji była stosunkowo prosta, gdy dotyczyła najnowszych map topograficznych (skala 1:10 000 w układzie 1992) sprzedawanych w cyfrowym formacie geotif. Sytuacja była bardziej skomplikowana, gdy odnosiła się do starszych map papierowych (mapy udostępnione