660358748

■ ■ ■ DYDAKTYKA I NAUKA

Uczenie się przez całe życie w strategii rozwoju uczelni (cz. II)

Czy oferowane przez szkol)' wyższe uczenie się przez cale życie będzie miało chętnych? To w pewnej mierze zależy od skuteczności samej strategii, jednakże niektóre wskaźniki związane z LLL pozwalają mieć na to nadzieję. Pierwszym takim wskaźnikiem jest umasowienie szkolnictwa wyższego w Polsce, rosnący stopień scholaiyzacji na poziomach 6-8 ram kwalifikacji. Jeśli ci liczni absolwenci zechcą zmienić lub uzupełnić swe kw alifikacje (a zastrzeżeń co do ich jakości mamy co niemiara), to będą szukać oferty edukacyjnej na poziomie kształcenia, do którego już doszli - w szkołach wyższych lub innych instytucjach szkolących. Strategia rozwoju społecznego Polski 2020 w skazuje, że potrzeby społeczeństwa wiedz)’ dotyczące kwalifikacji na poziomie wyższym są tak duże, że nawet obecne umasowienie kształcenia wyższego nic sprosta ich zaspokojeniu - należy je zwiększyć, ale niekoniecznie przez rozwój studiów prowadzących do dyplomów, raczej przez rozwój kształcenia LLL. Drugą formą umasowienia będzie w prowadzenie w obszar szkolmciwa wyższego 5-tego poziomu ram kwalifikacji, znanego w Europie pod nazwą „krótkiego cyklu” kształcenia. Prace nad jego kształtem w polskim systemie szkolnictwa wyższego są prowadzone, niektóre uczelnie już budują w ramach programów licencjackich moduły kształcenia, które mogą w przyszłości być gotowymi programami piątego poziomu KRK.

Konkurencja na ry nku usług LLL jest bardzo silna. Firmy szkoleniow e, w ielkie korporacje oferują na nim w ieloraką, często wysoko cenioną ofertę. Ich certyfikaty mają uznaną markę. Jak mogą z nimi konkurować szkoły wyższe? - co jest ich atutem? Po pierwsze, jeśli nasi absolwenci lubią i cenią swą uczelnię, to chętnie do niej wrócą. I jeśli znajdą w niej ofertę edukacyjną skrojoną na miarę ich potrzeb, jeśli znajdą system doradztwa otwarty na te potrzeby. Oczywiście, jeśli w ogóle rozumieją, że uczenie się przez cale życie, to konieczność i szansa. Uczelnie powinny zabiegać o to, aby ze swych studentów uczynić osoby świadome tej sytuacji - ze studentów uczynić „LL-lcamerów”, którzy w swej Alma Matcr będą widzieli miejsce, do którego warto wrócić. To wymaga od uczelni pew nych działań już w trakcie edukacji dyplomowej: uelastycznienia programów i sw obodnego udostępniania ich modułów chętnym słuchaczom, pokazywania dodatkowej oferty' i miejsc kontaktu z uczelnią czekających na absolwentów'. Sądzę, że prognozy demograficzne (spadek liczby maturzystów) oraz dotyczące poziomu wykształcenia społeczeństwa (wspomniany wzrost liczby absolwentów) powinny przekonywać uczelnie, że główna grupa ich klientów w nieodległej już przyszłości, to absolwenci w łaśnie, a nie kandydaci na studia. Absolwenci nie tylko z „naszym” dyplomem w kieszeni.

Zatem pojawia się ważne pytanie: co uczelnia ma im do zaoferowania. Odpowiedź zależy od wspomnianej już wizji i misji uczelni, zależy od jej potencjału dydaktycznego, od wielu innych czynników wewnętrznych i zewnętrznych. Inicjaty wa jest tu po strome uczelni, a rozpoczyna się od strategicznego namysłu nad kierunkami rozwoju kształcenia, od rozpoznania potrzeb edukacyjnych otoczenia bądź od akcji uświadamiającej otoczeniu te potrzeby, dotąd nic zwerbalizowane; od utworzenia centrów doradztwa dla osób, które przez edukację chciałyby rozwiązać swe problemy - zwykle związane z ich niepowodzeniami na ly nku pracy, ale nic tylko; od uruchomienia placówek uznawania efektów kształcenia zdobytych poza edukacją formalną (Recognition of

Prior Leaming - RPL) itp. Uczelnia jest ograniczona w zasadzie jednym wymaganiem: jej oferta powinna być właściwa dla szkoły wyższej - efekty’ kształcenia powinny wypełniać wymagania właściwe dla deskryptorów 6-7-8 poziomu ram kwalifikacji. Reszta jest sprawą jej inwencji, potencjału, zdobywania źródeł finansowania.

...zaprojektowanie strategii i systemu LLL, to inicjatywa samej uczelni - nie ma tu jednej obowiązującej recepty

Czasami w dyskusjach nad LLL pojawiają się pytania, czy uniw ersytet badawczy ma coś do zaoferow ania otoczeniu społecznemu w systemie LLL. Kilka lat temu zapoznałam się ze strategią LLL Uniwersytetu Wiedeńskiego, który pretenduje, z uzasadnieniem, do miana uniwersytetu badawczego, jednego z wiodących w Europie. Co może zaoferować taki uniwersytet w ramach LLL? Czy da się to pogodzić z misją uniwersytetu badawczego? Jego propozycje dla bezpośredniego otoczenia społecznego, to m.in. cmanacja kultury wysokiej - Uczelnia jest rozpoznawalnym ośrodkiem życia kulturalnego Wiednia; kursy oferowane politykom między narodowym i krajowym, także lokalnym; szkolenia (głów nie na zamówienie) dla urzędników centralnego szczebla. Interesariuszom ze świata nauki uniwersytet oferuje światowe letnie szkoły metodologii nauk. Prowadzi także krajowe centrum doskonalenia kadr dydaktycznych dla szkól wyższych. To są przykłady oferty wyjętej z obszernego pakietu, a bardzo stosownej dla uniwersytetu badawczego, który wykorzystuje swą unikalną pozycję (i swych unikalnych absolwentów oraz partnerów) do budowania maiki i strategii LLL.

Przez kontrast pozwolę sobie wymienić kilka form takiej aktywności realizowanych przez niewielką (także austriacką) szkolę zawodową w Graz - w pełni wintegrowaną w lokalne otoczenie gospodarcze i społeczne, całą oddaną służbie sw ego regionu. LLL jest tu podstawą strategii działania uczelni i formowania oferty edukacyjnej. Jej założeniem jest tw orzenie oferty' kierow anej do każdej grupy wiekowej będącej w dowolnej sytuacji życiowej. W uczelni tą ofertą zaj mują się 3 wydzielone, lecz współpracujące jednostki, każda badająca i kreująca potrzeby edukacyjne lokalnego środowiska kierowane do trzech grup celowych, z których pierwszą i wiodącą jest grupa osób z kłopotami na tynku pracy: bezrobotnych lub zagrożonych bezrobociem, niezadowolonych ze swego profesjonalnego statusu. Draga grapa to pracodawcy - w spółpraca z nimi to jeden z priorytetów uczelnianych; trzecia to osoby chcące w rozmaity sposób rozszeizyć swe kompetencje: od osób „trzeciego wieku” szukających możliw ości rozwoju zainteresowań, po osoby poszukujące uzupełnień do dotychczasow ej edukacji. I. oczywiście, placówka RPL. Te placówki prowadzą wspólnie centrum doradztwa i informacji o możliw ościach edukacyjnych (oczywiście związane zwrotnic z ofertą uczelni, ale nic tylko) dla odbiorcy indyw idualnego i zbiorowego. Natomiast w ofercie edukacyjnej uczelni mamy przykładowo:

• Otwarte zajęcia poświęcone rozumieniu „obywatelskości” lokalnej - oferowane w porozumieniu z lokalnymi władzami

18

GAZETA SGH 1/13(289)