6683863054

290

PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY

Nr 9

ma między obwodami napowietrznemi i kablowemi niepupi-nowanemi (Nr. 16 i Nr. 19 B & C według norm amerykańskich odpowiadają bardzo blisko przekrojom, używanym u nas o średnicach 1,3 mm i 0,9 mm), obwody spółśrodko-we zaś o średnicy zewnętrznego przewodu 2.5 cala angieł-

						i	~T • 1
							I i
			1
	1_______

CZąSTOTU\VOŚĆ\VKILOCVKUACM NA SE K .

Rys. 4.

Krzywe porównawcze tłumienia kablowych obwodów nie-pupinowanych, obwodów napowietrznych i obwodów spółśrodkowych w zależności od częstotliwości do 1 000 kc/sek.

(The Bell System Technical Journal, październik 1934).

skiego, t. j. około 61,5 mm mają już przy bardzo wysokich częstotliwościach tłumienie nawet mniejsze od obwodów napowietrznych.

Przy praktycznem wykonywaniu obwodów spółśrodko-v\ych, nad fabrykacyjnemi sposobami których dużo już myślano, musiano brać pod uwagę pewną tolerancję niedostatecznie idealnej spółśrodkowości obu przewodów; specjalne badania wykazały, że przy nieznacznej i praktycznie zawsze osiągalnej ekscentryczności, miała ona stosunkowo nieduży wpływ na zwiększenie tłumienia.

Jak wiadomo, spółczynnik cieplny przy prądach szyb-kozmiennych spowodu :naskórkowości znacznie maleje w stosunku do tego spółczynnika przy prądzie stałym, i, poczynając od około 50 kc/sek, już niezależnie od przekroju przewodu dochodzi mniejwięcej do ok. 0,002 na 1° C. co stanowi ok. połowy 0,00393, przyjętego przy prądzie stałym przez Międzynarodowy Komitet Elektrotechniczny. Rzecz ma się zupełnie tak samo i w obwodach spółśrod-'kowych. Jeżeli w obwodach tych straty w dielektryku są małe w porównaniu ze stratami w miedzi, co zwykle ma miejsce, można przyjąć, że zmiany tłumienia, spowodowane zmianami temperatury, są prawie proporcjonalne do zmian oporności.

Ciekawą rzeczą, dotyczącą tłumienia, jest jeszcze to, że przy jednakowej przewodności przewodów jest pewien stały stosunek wewnętrznej średnicy przewodu zewnętrznego do zewnętrznej przewodu wewnętrznego, przy którym otrzymuje się minimalne tłumienie. W wypadku miedzi stosunek ten wynosi ok. 3,6; jeżeli, co już próbowano, jako zewnętrzny przewód służy osłona ołowiowa, stosunek len wzrasta do 5,3. Stosunki te przy częstotliwościach ponad, zdaje się, 50 kc/sek są już stałe i niezależne od częstotliwości.

Jak już można wywnioskować z poprzedniego, oporność pozorna obwodów spółśrodkowych również nie zależy od przekrojów przewodów, lecz od stosunku ich średnic; przy gazowym dielektyku i przy wyżej omówionym stosunku średnic 3,6 oporność charakterystyczna wynosi dla obwodów spółśrodkowych ok. 75 omów.

Przy tak wysokich częstotliwościach szybkość przesyłania jest prawie stała i bardzo zbliżona do szybkości rozchodzenia się światła w przestrzeni, a więc do szybkości fal elektromagnetycznych.

Przejdźmy skolei do sprawy wzmocnienia. Należało skonstruować wzmacniak, któryby wzmacniał całe pasmo częstotliwości, powiedzmy od 60 do 1 000 kc, t. j. pasmo na przestrzeni różnicy 940 000 okr/sek, z charakterystyką, możliwie zbliżoną do charakterystyki tłumienia obwodu spółśrodkowego. Prawda, że konstrukcja wzmacniaków radiowych dla podobnych częstotliwości doszła do bardzo dużej doskonałości, ale jest tu pewna różnica.

Odbiornik radjowy nastraja się za każdym razem do danej długości fali, t. j. wzmacnia on w danej chwili stosunkowo bardzo wąskie pasmo częstotliwości, wzmacniak telefoniczny zaś w naszym wypadku musi być przystosowany do wzmacniania w odpowiednio wzrastający sposób całego bardzo szerokiego pasma częstotliwości, dochodzącego w swym zakresie, jak widzieliśmy, do różnicy ok. miljona okresów na sekundę; w odbiorniku radjowym mogą być stosowane duże oporności pozorne obwodów wejściowych lampek, fu taj oporności pozorne z wielu powodów muszą być raczej niskie; całkowite wzmocnienie wzmacniaka jest tu więc uzależnione od możliwości samych lampek i od liczby stopni wzmocnienia, przyczem ze względu na konieczność łączenia dużej liczby wzmacniaków w szereg sprawa stałości i sprowadzenia do minimum zniekształceń odgrywa tu bardzo ważną rolę.

Biorąc pod uwagę te względy i zakładając, że obwód, prawie całkowicie odosobniony od wpływów zewnętrznych, posiada tylko szmery i zaburzenia, pochodzące od zmian i różnic temperatury na jego przebiegu i od wyższych pasm modulacji, skonstruowano wzmacniak trzystopniowy ze sprzężeniem zwrotnem, przy którem praktycznie otrzymane rezultaty pozwalały na najniższy poziom trasmisji przy wejściu do wzmacniaka, równy — 55 db, t. j. 6,33 nep i na najwyższy poziom transmisji przy wyjściu ze wzmacniaka — -i* 5 db, t. j. 0,575 mep; całkowite więc wzmocnienie wzmacniaka wynosiło 60 db, t. j. ok. 7 nep.

Przyjmując te warunki, możemy obecnie, na podstawie krzywej tłumienia (rys. 4) obwodu spółśrodkowego, określić odległości międzywzmacniakowe.

Tłumienie na odcinku wzmacniakowym może więc dochodzić do 60 db, czyli wzmacniaki należy rozstawić w obwodzie o średnicy zewnętrznej 0,3 cala angielskiego co 10 mil ang., czyli co ok. 16 km; stanowi to ^ł/a odcinka wzmacniakowego przyjmowanego dziś za normalny; odnosi się to do częstotliwości granicznej 1 0C0 kc/sek.

Wspomniani autorzy amerykańscy proponują stosowanie części wzmacniaków bez obsługi na miejscu, t. j. wzmacniaki takie byłyby umieszczane po drodze w skrzyniach hermetycznych i obsługiwane na odległość przez zasilanie ich prądem zmiennym normalnym o częstotliwości handlowej, naprz. 60 okr/sek, przesyłanym równocześnie po obwodzie spółśrodkowym wraz z prądami szybkozmiennemi. Możnaby więc rozstawiać stacje wzmacniakowe z obsługą co trzeci lub nawet co czwarty odcinek wzmacniakowy,