5439979041

276

PRZEGLĄD ELEKTROTECHNICZNY

Nr 9

rującego kontaktu, jak to ma miejsce np. w cewce Rum-korfa.

Na rysunku 1-ym przedstawiony jest schematycznie w uproszczonej postaci obwód żarówki R, załączonej na wahające się napięcie w gianicach od Vj do Vs. W szereg z żarówką włączony jest kontakt wibrujący A. który za-

Rys. 1.

pomocą opisanego dalej urządzenia okresowo zamyka i otwiera obwód kilkadziesiąt razy na sekundę. W rezultacie otrzymujemy w obwodzie prąd tętniący o przebiegu, podanym na rys. 2-gim, gdzie

t\ — czas trwania zwarcia kontaktu A, t₂ — czas trwania rozwarcia kontaktu A,

Ii — natężenie prądu przy zwarciu kontaktu A pod napięciem Vt,

T — czas trwania jednego okresu prądu tętniącego, f _T — częstotliwość prądu tętniącego.

kowo nikłej masy części ruchomej kontaktu wibrującego szybkość reagowania regulatora na wahania napięcia jest tak wielka, że nawet przy wahaniach o charakterze uderzeniowym, jak to ma miejsce np. przy ruszaniu wagonu, nie można zauważyć zmian w natężeniu światła żarówki. Dla ułatwienia zrozumienia zasady działania regulatora wibracyjnego obok podany jest schemat połączeń oraz wykres prądu i zależności matematyczne w formie jaknajbar-dziej uproszczonej. Na rysunku 3-im podany jest schemat połączeń regulatora wibracyjnego syst. „Era", zainstalowanego na wagonach motorowych Elektrycznych Kolejek Dojazdowych Warszawa—Grodzisk.

Żarówki / i 2 dla obu reflektorów wagonu motorowego przez przełącznik 3 oraz opory szeregowe Ri i R-są załączone na napięcie sieci jezdnej. Równolegle do żarówki włączona jest cewka napięciowa regulatora 4, której rdzeń żelazny 5 może swobodnie wibrować w obie strony wzdłuż osi cewki. Na obu końcach rdzenia są umieszczone kontakty 6 i 7. Kontakt 7 przy zwarciu za

Rys. 2.

Przy dostatecznie dużej częstotliwości prądu tętniącego żarówka świeci w sposób ciągły bez uchwytnego dla oka migotania, tak jakby przez nią przepływał pewien piąd zastępczy o stałem natężeniu J_z. mniejszy od «/, przy tern samem napięciu Vi.

Zmniejszenie natężenia prądu w obwodzie przy nie-zmiennem napięciu V\ można przypisać pozornemu wzrostowi oporności obwodu z wielkości początkowej R do wielkości pewnego oporu zastępczego R_z, którego wartość da się określić z wzoru na ilość energji, doprowadzonej do obwodu w jednostce czasu:

_R tlf ^V,! , skąd R_z = R¹' + '*

Z powyższego równania widać, że opór zastępczy R_z jest zależny tylko od R i od czasu trwania zwarcia i rozwarcia kontaktu A. Stosunek ¹ -    * = K nazywa się spół-

czynnikiem regulacji i może przybierać wartości w granicach od 1 przy /- = 0 do oo przy /i 0.

Aby utrzymać zatem w obwodzie żarówki prąd o stałem natężeniu przy wahającem się napięciu wystarczy tak

K V

sterować kontaktem A, aby —- =

K2    V 2

We wzorach powyższych uwidoczniona jest cała zaleta systemu regulacji zapomocą czynnika niematerjalnego, jakim jest czas trwania przerwy i zwarcia kontaktu wibrującego oraz wielki zasięg tej regulacji. Wobec stosun

łącza równolegle do’ oporu R» opór R.i i zwiększa przez to prąd w żarówce, a tern samem i napięcie na jej zaciskach; kontakt 6 przy zwarciu załącza równolegle do żarówki opór Ri, przez co zmniejsza się prąd w żarówce i napięcie na jej zaciskach. Na wibrujący rdzeń 5 działają dwie siły przeciwnie skierowane:    siła S regulowanej

sprężyny i siła — od strumienia magnetycznego cewki 4. Siły te są tak dobrane, że przy napięciu roboczem w granicach od 0 do dolnej granicy regulacji kontakt 7 jest zwarty, lecz z chwilą podniesienia się napięcia ponad tę granicę następuje rozwarcie kontaktu 7 i obniżenie napięcia na żarówce i cewce regulatora, skutkiem czego kontakt 7 zamyka się ponownie i następuje w ten sposób wibracyjne zwieranie i rozwieranie kontaktu 7. Czas zwarcia i rozwarcia reguluje się przytem samoczynnie, stosownie do istniejącego w danej chwili napięcia. Innemi słowy, spółczynnik regulacji K przybiera samoczynnie taką wartość, aby prąd zastępczy w żarówce był wielkością stałą. Po wzroście napięcia sieci ponad połowę zakresu regulacji rdzeń regulatora zaczyna pracować na kontakcie 6, który w analogiczny sposób włącza i wyłącza opór bocznikowy R%, utrzymując w ten sposób w dalszym ciągu stałe napięcie na żarówce.

Aby przyśpieszyć częstotliwość wibracji rdzenia żelaznego i przez to umknąć ewent. migotania światła żarówki, obok cewki napięciowej działa dodatkowo na rdzeń cewka 8, zasilana prądem wtórnym z małego transforma-