6700450130

Hannah Arendt „rządy Nikogo”)²⁷- To umacnianie instytucji demokratycznych, w tym samoorganizującego się społeczeństwa - organizacji pozarządowych, mediów publicznych.

Są szanse, których wykorzystanie uzależnione jest w dużej mierze od uświadomienia w procesie edukacji dla bezpieczeństwa zależności pomiędzy wzmocnieniem państwa a respektowaniem gwarancji obywatelskich praw i swobód oraz zależności pomiędzy sprawnym a bezpiecznym państwem. Działanie podporządkowane tak sformułowanym celom, obliczone na poprawę społecznego poczucia bezpieczeństwa, może przynosić pożądane skutki w sferze kształtowania postaw pro obronnych, patriotycznych, obywatelskich, które są jądrem tożsamości obronnej.

Trzeba przyznać, że nawet, jeśli nie absorbujemy w pełni poglądów o zużyciu wartości obywatelskich, trudno nie odnieść wrażenia, że podobne problemy stają się udziałem kreatorów edukacji obronnej i edukacji dla bezpieczeństwa w Polsce.

2.5. Wyzwania edukacyjne

Mówiąc o wyzwaniach edukacyjnych, stojących przed państwem narodowym, poddawanym obecnie presji zjawisk i procesów towarzyszących globalizacji (i antyglobalizacji), można przywołać stwierdzenie Jana Szczepańskiego, który wskazując na doniosłość przemian dla sfery oświaty, zwraca jednocześnie uwagę, że rewolucja dotyczy w największym stopniu sposobów komunikowania, przekazywania wiedzy, organizację instytucji oświatowych oraz funkcjonowanie wiedzy o społeczeństwie. Podkreśla jednak, że treść intelektualna wiedzy nie ulegnie znowu tak wielkim zmianom, gdyż wiedza z (różnych zakresów - przyp. autora) nie jest zależna od narządzi jej przekazywania, ale od badanej rzeczywistości.^2,s W opinii cytowanego autora, rewolucja nie zmieni struktury psychiki człowieka, nie zmieni jego emocji, aspiracji i niewiele zmieni w jego zdolności do miłości, nienawiści, zawiści, agresywności, i ta przyszła wspaniała cywilizacja także nie uniknie postawienia jej technicznych osiągnięć w służbie ludzkiej podłości i głupoty.²⁹

Jeśli zatem nie do końca podzielamy ocenę Jana Szczepańskiego, co do trwałości stanów emocjonalnych człowieka i jego zachowań w sytuacjach kryzysowych wywołanych spadkiem poczucia bezpieczeństwa, to należy się zgodzić z tym, że zmiany w tym zakresie nie będą następowały szybko i według ściśle określonego scenariusza. Nie powstanie nagle nowy człowiek (chyba, że w cyber przestrzeni), powstaną jednak nowe formy aktywności i wynikające z nich zachowania. Pojawią się nowe wartości, wyartykułowane zostaną nowe interesy.

Pytania o nowy kształt społeczeństwa oraz o to, w jaki sposób i w oparciu o jakie wartości będzie ono chciało wychowywać młodych ludzi, wydają się obecnie szczególnie istotne.³⁰ Jeśli bowiem konstytuujący system demokratyczny wpływ obywateli na kreowanie instytucji władzy zostanie zastąpiony marketingowym show wyborczym, to trudno mówić o podmiotowej roli obywatela. Ten sam skutek wydaje się nieść za sobą zastąpienie czynnego uczestnictwa w życiu publicznym absorbowaniem wizerunków politycznych ugrupowań, o których można by powiedzieć, że wielość nie oznacza programowej (istotnej) różnorodności. Debata publiczna, ocena programów politycznych, analiza dotychczasowych skutków działań gremiów decyzyjnych wydaje się obecnie ustępować pola wizjom kreowanym przez specjalistów od politycznego marketingu.

²⁷    W opinii H. Arendt, „rządy Nikogo” są odczuwanym współcześnie najwyższym przejawem tyranii, bowiem charakteryzuje je taka konstrukcja władzy, oznaczająca panowanie systemu instytucji, która nikogo i za nic nie czyni odpowiedzialnymi. Szerzej zob. H. Arendt, O przemocy, Warszawa 1999, s. 49 i następne.

²⁸    J. Szczepański, Społeczne uwarunkowania, cyt. wyd. s. 148.

²⁹    Tamże.

³⁰    Problemy te szerzej analizuje J. Kunikowski w pracy Wiedza Obronna, Warszawa 2000.

10