672580800

Satyra — Senar 119

Satyra. Utwór będący uty razem krytycznego stosunku autora do rzeczywistości, ośmieszający przedstawione zjawiska, wady ludzkie, stosunki społeczne itp. Satyra nie jest odrębnym rodzajem, gdyż satyrycznym może być utwór dramatyczny, epicki lub liryczny, w całości lub tylko we fragmencie, ale jako odmiana literacka oznacza zwykle wiersz lub opowiadanie, często alegoryczne.

Satyra literacka. Satyra ośmieszająca dzieła literackie.

Por. Parodia. Pastisz. Trawestacja.

Satyra obyczajowa. Satyra ośmieszająca ujemne przejawy obyczajowe, bez sięgania do ich przyczyn, którymi są warunki społeczno-polityczne. Np. A. Mickiewicz: Żona uparta-, A. Fre dr o: Weredyk.

Satyra społeczno-historyczna.

Satyra ośmieszająca zjawiska wynikające z układu stosunków społecznych i politycznych. Jej krytyka odnosi się do określonego etapu historycznego. Np. A. S. Naruszewicz: O prawdziwym szlachectwie; A. Nowaczy liski: Nowe Ateny; A. Olszaków s k i: Wyspa złudzeń.

Scena. Część aktu w dramacie wyznaczona liczbą osób w niej występujących. Ukazanie się lub odejście jakiejś osoby jest momentem odgraniczającym poszczególne sceny.

Scena — łącznik. Scena, która nie posuwa akcji, lecz pełni wyłącznie funkcję konstrukcyjną, jest przejściem od jednej sceny do innej (np. zapowiedź nadejścia jakiejś nowej osoby itp.).

Scena masowa. Scena, w której występuje większa, bliżej nie o-kreślona ilość osób.

Scena pasterska. Udramatyzowa-na sielanka. Np. S. Szymono-w i c :    Żeńcy; F. Karpiński:

Laura i Filon.

Por. Sielanka dramatyczna.

Scenariusz. 1 Tekst literacki do filmu, zawierający fabułę, opisy poszczególnych scen i dialogi. 2. Szczegółowy plan wystawy, opracowany według założeń rzeczowych, a określający sposób zgrupowania i układ eksponatów.

Schemat metryczny zob. Symbolika wersyfikacyjna.

Sekstyna (Sestyna). Odmiana strofy sześciowersowej, złożona zwykle z jedenastozgłoskowców, o układzie rymów: ababcc; służy epice przepojonej liryzmem lub liryce refleksyjnej; wprowadzona do literatury polskiej przez J. Kochanowskiego; używana m. in. przez J. Słowackiego. Np.:

Na Termopilach ? — nie, na Cheronei

Trzeba się memu załamać koniowi;

Bo jestem z kraju, gdzie widmo nadziei

Dla małowiernych serc podobne snowi:

Więc jeśli koń mój w biegu się przestraszy ,

To tej mogiły, co równa jest ... naszej. (J. Słowacki: Grób Agamemnona).

Semantyka (Semazjologia). Nauka o znaczeniu wyrazów i ich układów.

Semantyka poetycka zob. Tropika.

Semazjologia zob. Semantyka. Senar zob. Trymetr.