672580909

Dramat antyczny — Dramat romantyczny 23

Scena. Stasimon. Stychomytia. Tekst główny. Tekst poboczny. Tercetto. Trylogia. Węzeł dramatyczny. Zawiązanie.

Dramat antyczny. Dramat wywodzący się ze starożytnych obrzędów religijnych (misteriów greckich), który wykształcił wzory oddziaływające na rozwój sztuki dramatycznej w literaturze powszechnej wszystkich czasów. W ramach greckiej sztuki dra- I matycznej wytworzył się podział na tragedię i komedię. Dramat grecki w swej klasycznej postaci składał się z prologu, stasimonów czyli chórów oddzielających od siebie epeisodiony (właściwe występy artystów), których było najwyżej pięć, a po ostatnim występował znowu chór, co nazywało się exodem. Np. w literaturze polskiej wzorowany na antycznym dramat J. Kochanowskiego: Odprawa posłów greckich.

Dramat fantastyczny zob. Fantazja dramatyczna.

Dramat mieszczański (Tragedia mieszczańska). Odmiana dramatu

0    tematyce obyczajowej z życia mieszczaństwa, rozwijająca się od XVIII w. W Polsce rozwój dramatu mieszczańskiego przypada na okres pozytywizmu (np. dramaty J. Narzymskiego, A. Bełcikowskiego, Z. Sarneckiego itd.). ,

Dramat niesceniczny (Poemat dramatyczny). Utwór o formie po-dawczej dramatu, ale nie przeznaczony do inscenizacji, ma zwykle swobodną kompozycję

1    rozbudowany tekst poboczny. Np. Z. Krasiński: Nieboska

komedia, Irydion; S. Żeromski: Róża.

Dramat poważny. Odmiana dramatu, określana też niezbyt ściśle jako dramat właściwy, nie spełniająca typowych wymagań stawianych tragedii i komedii, lecz łącząca pewne pierwiastki obu tych gatunków. Poważniejszy od komedii, nie musi mieć tragicznego zakończenia, nie zachowuje też ani zasady trzech jedności, ani innych klasycznych reguł. Dramat poważny rozwija się od XVIII w. i obejmuje cały szereg form kompozycyjnych i tematycznych o tej wspólnej właściwości charakterystycznej, że zachowują one stosunkowo duży stopień wierności wobec życia, wykazują dążności realistyczne. Gatunek ten określa się też nazwą sztuki.

Por. Drama. Dramat mieszczański, — psychologiczny, — romantyczny, — środowiska. Komedia łzawa. Komedia serio. Melodramat. Sztuka z tezą. Tragikomedia.

Dramat problemowy zob. Sztuka z tezą.

Dramat pseudoklasyczny. Dramat wzorowany na francuskiej tragedii i komedii XVII w. (R a-cine, Corneille, M o I i e r e). Np. tragedia A. Felińskiego: Barbara Radziwiłłówna, komedia F. Zabłockiego: Fircyk w zalotach.

Dramat psychologiczny. Odmiana dramatu o wnikliwym przedstawieniu przeżyć wewnętrznych bohaterów i o motywacji psychologicznej. Np. Z. Nałkowska: Dom kobiet.

Dramat romantyczny. Odmiana dramatu wywodząca się z teatru