672580959

Motywacja fantastyczna — Mowa wiązana 69

Motywacja fantastyczna. Motywacja zgodna z konwencjami przyjętymi w miejsce praw obiektywnych, a rządzącymi w święcie stworzonym przez fantazję, Uprawdopodabnia fikcję w ramach założonych, umownych, ale określonych związków przyczynowych.

Motywacja kompozycyjna. Zasada powiązania motywów w ramach konstrukcji utworu. Rozstrzyga o prawidłowości budowy dzieła, która jest jednym z kryteriów artyzmu.

Motywacja mitologiczna. Rodzaj motywacji fantastycznej w oparciu o związki, jakie mają zachodzić pomiędzy wolą bogów, działaniem sił nadprzyrodzonych a biegiem losów ludzkich.

Motywacja psychologiczna. Motywacja przeprowadzana na podstawie praw psychologii (zgodnie z przyjętym jej systemem), często sprzeczna z realizmem, gdy pomija inne prawidłowości (np. uwarunkowania społeczne).

Motywacja realistyczna. Motywacja zgodna z obiektywnymi, naukowo stwierdzonymi prawami działającymi w świecie rzeczywistym (fizycznymi, biologicznymi, psychologicznymi, a zwłaszcza społeczno-historycznymi).

Motywacja urealniająca. Taka motywacja, która w zamierzeniu autora ma być realistyczną, ale jej istotna wartość zależy od przyjętego przez autora światopoglądu, od prawdziwości założonych związków przyczynowych, według których uzasadnia przebieg przedstawionych zjawisk.

Por. Interpretacja rzeczywistości.

Mowa hiperboliczna, potęgująca

zob. Przesadnia.

Mowa krasomówcza, retoryczna.

Przemówienie, którego celem jest przekonać słuchaczy i działać na ich wolę. Według reguł klasycznej retoryki w mowie takiej powinien być zachowany podział (dispositio) na: wstęp (ezordium), opowiadanie (narratio), dowodzenie (argumentatio) i zbijanie (re-futatio) oraz domówienie (pero-ratio), a ważne jest wysłowienie (eloculio), ozdobność stylu.

Mowa niezależna (Oratio recta). Struktura językowa służąca dosłownemu przytoczeniu czyjejś wypowiedzi, zachowuje charakterystyczne cechy stylu indywidualnego i jest wyodrębniona wyraźnie z narracji (w tekście wyróżnia się ją graficznie pauzą lub cudzysłowami).

Mowa pozornie zależna. Struktura językowa mieszana, zacierająca granice pomiędzy mową zależną a niezależną. Opowiadanie przechodzi nieznacznie w przytaczanie cudzych myśli i przedstawianie stanów psychicznych z pozycji postaci literackiej, choć nie jest to wyraźnie wyodrębnione.

Mowa rzeczowa. Wypowiedzenie spokojne, opanowane, zachowujące rzeczywiste proporcje w o-pisywanych zjawiskach, przeciwieństwo mowy hiperbolicznej.

Mowa urywana zob. Styl urywany.

Mowa wiązana (Oratio vincta). W tradycyjnej terminologii: utwór wierszowany (zorganizowany metrycznie i zwykle rymowany)