70520833

•    odkrywania związków logicznych, czyli rozumienia toku przyczynowo-skutkowego, wskazywania np.: tezy, hipotezy, argumentów, kontrargumentów, przykładów, wniosków, zależności między zdaniami, akapitami i częściami tekstu;

•    rozumienia znaczenia występujących w tekście wyrazów, wskazujących na tok myślenia autora (sygnalizujących wnioskowanie, podtrzymywanie myśli, zwrot myśli, dygresję, powtórzenie myśli, nawiązanie do myśli zawartej w poprzednim akapicie).

Na poziomie komunikacji:

•    genezy tekstu,

•    rozpoznawania nadawcy,

•    dostrzegania celu tekstu (intencji nadawcy),

•    adresata i sposobu oddziaływania na niego,

•    dostrzegania cech stylistycznych tekstu i rozumienia funkcjonalności środków językowych.

Z powyższych wskazówek wyłania się garść istotnych przesłanek towarzyszących ci w przygotowaniach nie tylko do matury, ale także w późniejszych działaniach edukacyjnych i zawodowych. Po pierwsze, musisz pracować świadomie i systematycznie, zakładając, że zależy ci na zwiększeniu potencjału intelektualnego i pakietu umiejętności. Po drugie, nieodzownym jest, byś podjął się różnorodnych działań, które wpłyną na rozwój na tyle wszechstronny, by zapewnił sukces. Po trzecie, cenne jest pracowanie z tekstem żywym, a nie jego opracowaniem, np. w postaci bryków różnej maści. Tekst należy czytać, zważając na wszystko, co go wypełnia. Wszak nie jest zawieszony w próżni, ale osadzony w kontekście historycznym, w tradycji literackiej, konwencji współczesnej czy w końcu - rejestruje słynne „tu i teraz”.

^ Jak czytać?

W tym miejscu, poświęconym czytaniu jako umiejętności uniwersalnej, musimy na chwilę zatrzymać się przy działaniach poszerzających kompetencje we wskazanym względzie. Przystępując do egzaminu maturalnego, każdy maturzysta powinien czytać płynnie i poprawnie, tzn. unikając np. przekręcania wyrazów. Szacując bardzo pobieżnie³¹, mogę zaryzykować stwierdzenie, że około 20% maturzystów (różnych typów szkół) czyta zbyt wolno lub czyni błędy wszelkiego rodzaju, w tej pozornie banalnej czynności. Sprawne czytanie zagwarantuje sukces, albowiem nie zabraknie czasu na rozwiązanie zadań. Rozumienie czytanego tekstu składa się z odrębnych komponentów:

•    rozumienie poszczególnych słów,

•    rozumienie połączeń wyrazowych,

•    rozumienie połączeń zdań.

Rozumienie to czynność rozszyfrowywania oraz dekodowania.

Badania donoszą, iż sprawne i szybkie czytanie pozytywnie wpływa na rozumienie tekstu, które wzrasta o 30-40%. Tak więc osoby czytające wolno w znacznej mierze sytuują się w gorszej sytuacji. Dlaczego tak jest? Kiedy wolno dostarczamy mózgowi słowa, zaczynają zacierać się nam sensy. Osoby posługujące się szybką percepcją potrafią lepiej, precyzyjniej odpowiadać na kwestie dotyczące treści ukrytych w tekście. Wyróżniamy dwie grupy czynników wpływających na stopień zrozumienia.

Obiektywne, związane z:

•    poziomem nasycenia tekstu,

•    informacjami,

•    budową,

³¹ Wartość i znaczenie tych czynników podnosi się w szkoleniach i dialogu o strukturze czytania.

6