A oto propozycje takich sytuacji, w których dzieci bawiąc się odkrywałyby zależności przyczynowo-skutkowe (dział fizyki, zwany kinematyką^):
Zabawa I:
Zabawę należy zorganizować na powietrzu. Nauczycielka przygotowuje dwa woreczki, jeden wypchany piórkami z kury lub gęsi, drugi grochem. Oznajmia dzieciom, że rozdarł się jej woreczek z piórami i wysypuje piórka. Dzieci obserwują, co się dzieje z piórkami na wietrze. Włączają się do zabawy z piórkami, dmuchają w nie, wirują jak one itd. Po chwili nauczycielka rozpruwa drugi worek i wysypuje groch. Dzieci znowu obserwują, co się stało. Przez chwilę bawią się grochem i piórkami. Zabawa ta może byó inspiracją do różnych indywidualnych zabaw badawczych tymi przedmiotami i wykrywania innych zależności przyczynowo-skutkowych. Dzieci mogą się np. zainteresować zjawiskiem odbijania grochu od ziemi, czy też zjawiskiem wirowania piórek. W zależności od rodzaju "odkrycia11 przez dzieci, nauczycielka ugruntuje spostrzeżenia stawiając pytania}np. "Dlaczego piórka spadają dłużej niż groch?". Potem dzieci mogą jeszcze poznawać doświadczenia.
Zabawa II: (Zabawa do zoganizowania w sali przedszkolnej).
Nauczycielka zaprasza dzieci do obserwowania tego, co będzie się działo. Z tej samej wysokości puszcza równocześnie np. tej samej wielkości kartkę i bibułkę, kartkę i karton lub wszystko razem, listek mokry i listek suchy, materiał cienki (batyst) i materiał gruby (gruba wełna) itp. Wszystko odbywa się według możliwości i pomysłu nauczycielki i dzieci. Dzieci obserwują ruch przyspieszony w czasie spadania różno-
171