7186602894

Kazimierz Kra)

18 osób na km². Ponad 75% ludności Rosji skupione jest w jej europejskiej części. Powyżej 10% ludności skoncentrowane jest w dwóch gigantycznych aglomeracjach miejskich - Moskwie i Petersburgu¹³. W porównaniu do terytorium ZSRR Rosja oddaliła się fizycznie od Europy. Zmniejszy! się jej dostęp do morza. ZSRR dysponował 30 portami, Rosja ma ich tylko 12, z tego część na Morzu Białym¹⁴. Ze względu na potrzeby marynarki wojennej faktycznie przydatnym jest Murmańsk. Bałtycka baza Kronsztad ze względu na swoje położenie wgłębi Zatoki Fińskiej z punktu widzenia wojskowego jest mało efektywna¹⁵.

Kontynuując charakterystykę terytorium Rosji, musimy zwrócić uwagę na fakt, iż jego wielkość nie przekłada się na możliwości rolnictwa (ziemie uprawne to ok. 8% powierzchni Rosji). W przeciwieństwie do potencjału rolnictwa, terytorium Rosji kryje w swojej głębi potężną i niezwykle zróżnicowaną bazę surowcową. Zapewnia ona Federacji niezależność importową i silną pozycję eksportera wielu surowców. Eksport ropy naftowej i gazu ziemnego stanowi jedno z głównych źródeł dochodów budżetu państwa¹⁶.

Sytuację geopolityczną współczesnej Rosji dodatkowo komplikuje brak ciągłości terytorialnej związany z istnieniem obwodu kaliningradzkiego, oddzielonego od macierzy przez terytoria Polski i Litwy. Obwód znajduje się wewnątrz obszaru Unii Europejskiej i komunikacja z nim wymaga przekraczania unijnej granicy, co od wielu lat jest przedmiotem rozmów i sporów. Ponadto, jak pisze S. Bieleń, władze rosyjskie nie mają geopolitycznej wizji rozwoju, strategii gospodarczej i wojskowej w stosunku do obwodu¹⁷.

Federacja Rosyjska administracyjnie składa się z 21 republik, 6 krajów, 49 obwodów, 1 obwodu autonomicznego, 10 autonomicznych okręgów, 1864 rejonów, 1098 miast i miasteczek, 333 obwodów i rejonów miejskich, 1850 osiedli o charakterze miejskim i 24 326 administracji wiejskich¹⁸.

Ważnym elementem utrzymania politycznej pozycji Rosji jest czynnik militarny. Obecnie czysta siła militarna nie jest już ultima ratio polityki państw, w tym Rosji. Składnik militarny jest jednak nadal istotnym kryterium mo-carstwowości. Potencjał wojskowy Federacji Rosyjskiej decyduje o jej pozycji

¹³    Moskwa - 10 357 000 mieszkańców, Sankt Petersburg - 4 669 000.

¹⁴    Szerzej o geografii Rosji zob. Encyklopedia geograficzna świata..., s. 387-404.

¹⁵    Wylot Zatoki Fińskiej należy do Estonii (NATO, UE) i Finlandii (UE).

¹⁶    O polityce energetycznej Rosji czytaj w: M. Kaczmarski, Rosja na rozdrożu, Warszawa 2006, s. 151-161; Ł. Wojcieszak, Uwarunkowania gospodarcze, demograficzne i społeczne Federacji Rosyjskiej jako wyznaczniki jej polityki zagranicznej-, B. Molo, Zaangażowanie korporacji transnarodowych w projekty naftowo-gazowe w Kazachstanie, Azerbejdżanie i Rosji, [w:] Polityka Federacji Rosyjskiej wobec..., odpowiednio, s. 33-36 i 185-198.

¹⁷    S. Bieleń, Tożsamość międzynarodowa..., s. 130-131.

¹⁸    Rosja Putina..., s. 312; E. Zieliński, System konstytucyjny Federacji Rosyjskiej, Warszawa 2005, s. 104-107. Występują ponadto dwa miasta o znaczeniu federalnym: Moskwa i Petersburg.

14