7186604208

Duże znaczenie miały też intertekstualne gry, polemiczne wycieczki pisarza. Nowe Wyzwolenie, chcemy czy nie chcemy, przywołuje dramat Wyspiańskiego; kłamstwo życia jednoczy się z kłamstwem sztuki w sztucznej grze, salonowej zabawie — to wspólna diagnoza Wyzwolenia i Nowego Wyzwolenia, W Szewcach z kolei mamy nawiązanie — oto „grupa chłopska z Dziwką bosą i chochołem »samego pana Wyspiańskiego«, czy Gnębon Pu-czymorda, wyborna kopia Karmazyna z Wyzwoleniai”¹³⁹. Mały dworek parodiuje Mały domek Rittnera (Daniel C. Gerould uważa, że w tym wypadku „teatralna odpowiedź Witkacego przybrała formę parodii raczej gatunku niż konkretnej sztuki”¹⁴®), a teatralna realizacja Czystej Formy dezawuuje sceniczny realizm i psy-chologizm¹⁴¹.

Bruno Schulz, najmłodszy z tej trójki (1892), najmniej też miał wspólnego z Młodą Polską. Czy w ogóle miał z nią cokolwiek wspólnego? Przegląd opinii recenzentów po publikacji Sklepów cynamonowych (1933) i Sanatorium pod Klepsydrą (1937) pozwala dokonać symptomatycznego zestawienia spostrzeżeń i przedmiotów komentarzy ówczesnych czytelników¹⁴². Zauważano tedy:

1)    „oniryczność tej prozy” (A. Grzymała-Siedlecki¹⁴³);

2)    „demoniczną intuicję w dziedzinie spraw ciemnych, upiornych, bezimiennych, targających duszę dziecka i otwierających oczy na tragiczną ambiwalencję piękna i potworności” (L. Piwiń-ski¹⁴⁴);

3)    wyraźne przesłanki, że „Język Schulza może stanąć na równi obok naszych najwyższych tworów Żeromskiego, Struga, Mi-cińskiego i Kadena-Bandrowskiego” oraz „podobnie do zdań

¹³⁹ E. Wąchocka: ..Tworzę... teatr nowy”.....Wyzwolenie” Stanisława Wy-

spiar\skiego. W: „Tam nasz początek”. Studia o literaturze polskiej pierwszej dekady XX wieku. Red. J. Jakóbczyk. Katowice 2006, s. 32.

¹⁴⁰    D.C. Gerould: Stanisław Igriacy Witkiewicz jako pisarz. Przeł. I. Sie radź ki. Warszawa 1981, s. 175.

¹⁴¹    Zob. S.l. Witkiewicz:    Czysta Forma w teatrze Wyspiańskiego. W:

Idem: Czysta Jorrna w teatrze. Oprać. J. Degler. Warszawa 1986.

¹⁴²    Korzystam tu z rozprawy A. Sulikowskiego:    Twórczość Brunona

Schulza w krytyce i badaniach literackich (1934—1937). „Pamiętnik Literacki” 1978, z. 2.

¹⁴³    A. Grzymała Siedlecki: Etiudy płanetnicze. „Kurier Warszawski" 1934, nr 11. Cyt. za: A. Sulikowski: Twórczość Brunona Schulza w knjtyce i badaniach literackich (1934—1937)..., s. 265.

¹⁴⁴    L. Piwi ński:    ..Sklepy cynamonowe”. „Wiadomości Literackie” 1934,

nr 6. Cyt. za: A. S u 1 i k o w s k i: Twórczość Brunona Schulza w krytyce i badaniach literackich (1934—1937)..., s. 265.

204