7292100159

Do lat 70. XX wieku naturalna skłonność do tąpań była oceniana jedynie pod względem jakościowym. Dopiero w 1973 roku skłonność do tąpań została zdefiniowana „energetycznym wskaźnikiem naturalnej skłonności węgla do tąpań Wet” (Szecówka 1972). Do 2002 roku pojęcie skłonności do tąpań w przepisach Prawa geologicznego i górniczego wiązano wyłącznie z właściwościami pokładu. Skłonność do tąpań była określana odrębnie dla poszczególnych skał - oddzielnie dla węgla, a oddzielnie dla skał płonnych, będących przerostami w pokładzie.

W Rozporządzeniu MSWiA z dnia 14 czerwca 2002 r. i jego nowelizacjach w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych, pojęcie skłonności do tąpań powiązano z całokształtem właściwości pokładu i skał otaczających i wprowadzono pojęcie „skłonność górotworu i skał do tąpań”.

1.3. Zagrożenie tąpaniami

Zagrożenie tąpaniami mieści się w kategorii zagrożeń naturalnych. Występuje w górotworze skłonnym do tąpań. Jest ono uwarunkowane wieloma czynnikami (rys. 1.6). Pomimo, że jego wystąpienie wynika bezpośrednio z naturalnych właściwości skał i górotworu, to uwarunkowane jest prowadzeniem robót górniczych. Sporadycznie zagrożenie tąpaniami może wystąpić w pokładzie niepod-danym wpływom zaszłości eksploatacyjnych lub w pokładzie zalegającym w niedużej odległości od danego pokładu i niezaburzonym tektonicznie. Zmiany stanu prawnego w zakresie zagrożenia tąpaniami w górnictwie węgla kamiennego przedstawiono w tabeli 1.5.

Czynniki naturalne (geologiczne)

decydują o naturalnej skłonności górotworu do tąpań

Czynniki

górnicze = techniczne

•    głębokość eksploatacji

•    właściwości geomechaniczne układu węgiel - skały otaczające (litologia i petrografia skał)

•    historia geologiczna górotworu

•    miąższość pokładu węgla

•    zawodnienie

•    system eksploatacji i kierowania stropem

•    nadmierna koncentracja naprężeń w wyniku oddziaływania zaszłości eksploatacyjnych

•    koncentracja robót górniczych

•    parametry frontu eksploatacyjnego (długość i wysokość ścian, prędkość postępu robót eksploatacyjnych)

Rys. 1.6. Czynniki warunkujące wystąpienie tąpnięcia

16