7292100902

Lnneta. H61

rysowanej kreski i oznaczamy powtórnie położenie środka bańki względem punktu głównego G S₂- c) Nastawiamy środek bańłd znpomocą śrubek rektyfikacyjnych

GS, 4- GS

To postępowanie

(śrubki rektyfikacyjnej) libeli na stan G S =

trzeba zwykle powtórzyć, aż w obu położeniach libeli otrzymamy tą samą wartość na GS.

Libela pudełkowa składa się z puszki metalowej, zamkniętej płytką szklaną i wypełnionej alkoholem. Dolna powierzchnia płytki wyszlifowana jest w kształcie czaszy kulistej o promieniu 0,5 do 2 vi, na górnej powierzchni zaś wyryte jest kółko. Środek tego kołka jest punktem głównym libeli. Płaszczyzna styczna do powierzchni kuli w punkcie głównym jest płaszczyzną główną. Jeżeli środek bańki znajduje sie w punkcie głównym, to płaszczyzna główna jest pozioma. Płaszczyzna główna powinna byc równoległa do podstawy puszki. Libela pudełkowa posiada trzy śrubki rektyfikacyjne. Aby uniknąć parowania alkoholu wskutek nieszczelnego zamknięcia puszki, wprowadził Mollenkopf libelę z puszką szklaną. Libelc pudełkowe służą tylko do przybliżonego poziomego układania płaszczyzn, wzgl. pionowego ustawiania osi (z dokładnością 1¹ do ¹f₂'). Są one mało czułe, lecz wygodne w użyciu.

VIII. Luneta.

W miernictwie używamy prawie wyłącznie lunety astronomicznej, bo jest ona optycznie lepsza od lunety ziemskiej. Luneta astronomiczna składa się z dwóch układów soczewek: objektywu i okularu, osadzonych cen-trycznie w dwóch rurach, w ten sposób, że odstęp obu układów da sie zmieniać, zwykle przez przesuwanie okularu, rzadziej przez przesuwanie objektywu. Objek-tyw wytwarza rzeczywisty', odwrócony^T i pomniejszony obraz przedmiotu, do którego celujemy lunetą. Okular służy do powiększenia tego obrazu. Obraz wytworzony przez okular powinien znajdować się w odległości najdokładniejszego widzenia od oka obserwatora. Do celowania służy' si a tka, umieszczona na diafragmie w rurze okularu. Dla zmniejszenia aberacji chromatycznej i sferycznej składamy' objek-ty w i okular z dwóch, lub wiecoj    '

soczewek. Najczęściej używany jest______    _________________

objektyw Frauuhofera, składający' się z dwuwypukłej soczewki z kro-

wnu i wypukło-wklęslej soczewki    Fig. 39.

z flintu. Obie soczewki znajdują

sie blisko siebie i są albo spojone    ¹    1    — ¹

balsamem kanadyjskim, albo tylko złączone w oprawie.

Okulary złożone:    1. Oku-    'ssssssas

lar Huygonsa (fig. 39) składa    Fig. 40.

się z dwóch soczewek płasko-wy^r-

pukłych, płaskiemi powierzchniami zwróconych do oka. Soczewka 7, znajdująca. sie bliżej objektywu, nazywa się kolektywem, soczewka // soczewką oczną. Obraz powstajo miedzy kolektywem a soczewką oczną — łam znajduje się siatka. Odstęp soczewki ocznej od siatki można zmieniać, dla uzyskania wyraźnego widzenia siatki. Okular ten przy nowszych instrumentach mierniczych nie jest używany.

2. Okular Kamsdena (fig. 40) składa sio z dwóch soczewek płasko-"ypukłych, zwróconych wypukłemi powierzchniami do siebie, umieszczonych ^w stałym odstępie w rurce, którą można wkręcać i wykręcać w rurze okularu. Wskutek rozdzielenia załamania światła na dwie soczewki aberacja sferyczna jest znacznie zmniejszona. Siatka znajduje się tuż przed kolektywem.

23