7292100920

Miernictwo.

każda z osobna. Typ 1V, luneta połączona stale z libelą rewersyjuą, osadzona ruchomo na dźwigarkach (fig. 45). Tu można zaliczyć także iustru-, mcnty Zeissa (fig. 4G). (Patrz Wild, Ncue Nivellierinstmmente, Zeitschrifl fur Inslrumentenkuude 1909, str. 329. Hugershoff, Die Wild-Zeiss^chen M vellierinstrumeute iu ihrer neuesten Form, Zeitschrift fur Vermessuugs-wesen, 1912, str. 321. Doleżnl, Nivellierinstruinentc der Firma Zeiss in Jena. Osterr. Zeitschrift filr Yermessungswesen, 1912, str. 339).

Instrumenty typu I posiadają najprostszą budowę i są używane do wykonywania prac, przy których nie wymagamy bardzo wielkiej dokładności. Sprawdzanie i rektyfikacja ich wymaga wogóle użycia dwóch stanowisk przy instrumentach innych typów można te czynności wykonać z iedncg* stanowiska. Instrumenty typu II, III i IV .są instrumentami kompensacyjnymi, dozwalają wyrugować wpływ błędów instrumentu na wynik pomiaru. Instrumentów’ typu liii IV używamy do niwelacji ścisłej. Instrumenty ze śrubą elewncyjną są wygodniejsze w użyciu niż instrumenty bez niej. Dawniejsze instrumenty, bez libelek alhidadowych, są niewygodne w użyciu. Łimbus może być tylko wyjątkowo potrzebny przy instrumencie niwelacyjnym. Instrumenty ze spodarką tulejkową są lżejsze od instrumentów n spodarką trójnożuą.

Powiększenie lunety » i -wartość kątowa libeli niwelacyjnej oj powiun; sobie odpowiadać jak poniżej:

1.    mały instrument do profilów’:    v— 15do20X, uu— 30",

2. instrument niwel. średniej wielkości    2óX,    20", .

3. lepszy instrument niwelacyjny    30X,    10"dol&'\

4.    instrument do niwelacji ścisłej    40X,    5".

Osi instrumentu niwelacyjnego: o) oś celowa, b) oś geometryczna lunety (prosta, łącząca środki pierścieni w ruchomej lunecie), c) oś libeli niwelacyjnej, (l) oś instrumentu (oś obrotu alhidady), e) osi libel alhidadowych.

Łaty niwelacyjne posiadają zwykle podział centymetrowy połowy, po-jedyjiczy, lub podwójny (w- szachow-nicę), liczbowanie decymetrów-. Używany jest także podział z dopełnieniami dziesiętnemu Łaty rewersyjne posiadają dwa podziały-, z dwóch stron, przesunięte względem siebie. Podział powinien być prosty, łatwy do odczytywania. Dokładność podziału sprawdzi się przez porównanie z dokładną miarą, opatrzoną podziałicą milimetrowa Długość łat wynosi 3 do 5 w. Łata 3 m może być cała (jest^- dokładniejsza^ łaty dłuższe są składane. Przekrój poprzeczny łat:    prostokątny, teowj

lub dwuteow-y. Do pionowego ustawiania łaty służy libela pudełkowa Płaszczyzna główna tej libeli pow-inna być prostopadła do długości łaty. Sprawdza się przez pionowe ustawienie łaty zapomocą pionu. Ewentualna odchyłkę środka bańki libeli usuwa się zapomocą śrubek rektyfikacyjnych libeli.

Taśma niwelacyjna, którą przytwierdza się do tyczki, służy do mniej dokładnej niwelacji.

Sprawdzanie i rektyfikacja instrumentu niwelacyjnego.

1. [c || Z]. Oś celowa c równoległa do osi libeli niwelacyjnej 1. Jest to warunek najważniejszy, który jednak nie przy wszystkich typach instm-mentów da się sprawdzić (np. przy typie I i 11). Z tej przyczyny za dowal-mamy się warunkiem:

1.    a) [c || /-)]. Oś celowa c równoległa do płaszczyzny głównej libeli w-

welacyjuej. Warunek ten można zawsze sprawdzić, jest on wystarczający, wymaga jednak, by przy niwelacji oś instrumentu była ustawiona _s pionowo.    ,

2.    Oś libeli niwelacyjnej l prostopadła do osi instrumentu t.

alhidadowych i 1₂ prostopadłe do os

mT

3.    a) |7j U J_z]. Osi libelek instrumentu i, względnie:

2S