7292100986

386 Miernictwo.

repetycyjuym, można przed wykonaniem pomiaru nastawić limbus tak, by odczyt początkowy, przy celowaniu do punktu A, -wynosił 0° 0^f 0Jeżeli nie chodzi o wielką dokładność pomiaru, odczytuje się tylko jeden nonjusz, w dwóch położeniach lunety, przez co wpływ błędów instrumentu, z wyjątkiem błędów podziału limbusowego, zostanie także wyrugowany. Gdy instrument jest zrektyfikowany, można przy zdejmowaniu szczegółów wykonać pomiar w jednem położeniu lunety, z odczytami na jednym nonjuszu.

Kąty pomiędzy promieniami pęku nie zmienią się, jeżeli do wszystkich kątów kierunkowych dodamy, lub od wszystkich kątów kierunkowych odejmiemy stałą liczbę. Prawo to pozwala zredukować kąty kierunkowe ze względu na dowolnie obrany promień zerowy (przez odejmowanie kąta kierunkowego tego promienia), albo zorjentować promieuie według pewnego układu osi spółrzędnych, tj. obliczyć azymuty promieni pęku (przez dodawanie różnicy między azymutem pewnego promienia a jego katem kierunkowym}.

Pomiar pęku promieni wykonany kilka razy metodą kierun-Chcąc otrzymać większa dokładność w pomiarze pęku promieni i ile możności wyrugować wpływ błędów podziału limbusowego, wykonywamy pomiar pęku kilka razy, przy różnych położeniach limbusu (instrumentem repetycyjnym). Jeżeli zamierzamy pomiar pęku wykonać n razy

180°

to należy po każdym pomiarze obrócić limbus o kat -, zatem przr

dwóch pomiarach o 90°, przy trzech o 60° itd. Przy pierwszym pomiarze nastawiamy limbus w ten sposób, by odczyt odpowiadający pierwszemu promieniowi wynosił 0° 0^r 0", lub równał się w przybliżeniu azymutowi tego promienia. Przed każdym pomiarem trzeba sprawdzić i ewentualnie poprawić ustawienie instrumentu. „Przepisy obowiązujące przy pomiarach metodą trygon. i poligon.^u polecają w sieci triangulacyjnej IV-go rzędu mierzyć kąty zasadniczo 3 razy. Wzór dziennika kątowego dla pomiaru trzy krotnego podano na str. 387 (dziennik kątowy 1. 2.). Przy bardzo dokładnych pomiarach kątów, np. przy pomiarzo kątów w sieci triangulacyjnej, nie powinno się łączyć w zestawienie kierunków -więcej niż 6 promieni. Gdy w pęku jest dużo promieni, łub nie wszystkie punkty sa równocześnie dobrze widoczne, robi się kilka zestawień kierunków’. Te zestawienia łączy sie ze sobą, najprościej w ten sposób, że jeden promień jest wspólny w’6 wszystkich zestawieniach. Jako wspólny przyjmujemy promień do punktu w’yraźnego (np. do szczytu wieży), położonego w średniej odległości, w kierunku północnym.

XII. Tachymetrja.

Opis instrumentu. 1. Tachymetr zwykły (fig. 69 i 70). Jest to instrument uniwersalny o uproszczonej budowie, dozwalający na szybki postęp pracy. Posiada zwykle limbus stały (używane są także tachy-metry repetycyjne), alhidadę z jednym uonjuszem jednominutowym, czasem z dwoma nonj uszami i kolo pionowe (lub łuk koła pionowego), z noujuszem jednominutowym. Nonjusze koła poziomego zastąpione są w niektórych instrumentach mikroskopami z nitką (fig. 70), lub mikroskopami kreskowymi. Najodpowiedniejsze liczbowanie koła pionowego jest bieżące, w kierunku przeciwnym niż ruch wskazówki zegarowej. Powiększenie lunety od 20 do 30 X-W polu widzenia lunety znajduje się siatka, złożona z trzech nitek poziomych i jednej nitki pionowej. Nitki są stale osadzone na diafragmie okularu; powinny one być bardzo cienkie. Stała tachymetryczna K ile możności równa 100. Na lunecie jest libela rew'ersyjua. Czasem dodana jest busola orjentacyjna, osadzona na alhidadzie, albo do nasadzania na oś obrotu lunety. Nowsze nasadkowe busole są rurowe. Zapomocą busoli możemy

48