7368841167

Jacek Czaputowicz

kampanię informacyjną nt. korupcji, przejrzyste zasady finansowania partii politycznych oraz poparcie dla działań antykorupcyjnych w sektorze prywatnym¹⁰. Powszechnie uznaje się, że kodeksy powinny być jak najbardziej jasne i jednoznaczne; nie mają one większego znaczenia, gdy nie są stosowane z przekonaniem lub nie są akceptowane przez tych, których dotyczą. Zachowania etyczne w sektorze publicznym upowszechniają się jedynie wtedy, gdy są wspierane przez liderów, którzy winni mieć wizję, spójne cele, jasne wartości. Zauważmy, że kodyfikacja ma także wady, utrwala bowiem istniejące zachowania, zamiast inspirować i oddziaływać w pożądanym kierunku, gdy wystąpią nowe, nieprzewidziane sytuacje. Wśród najważniejszych zasad Europejski Kodeks Dobrej Administracji wymienia obiektywność i bezstronność postępowania. Zaleca również wysłuchiwanie wszystkich zainteresowanych stron w trakcie postępowania administracyjnego, nakazuje informowanie o obowiązującej procedurze i odpowiednich regulacjach prawnych, uzasadnianie podjętej decyzji w odniesieniu do obowiązującego prawa, zachowanie prawa do odwołania dla stron w trakcie danego postępowania itp. Kodeks ten jednakże w niewielkim stopniu odnosi się do zagadnienia kontaktów między urzędnikami a politykami.

Mechanizmy, które zapobiegają korupcji urzędników, to otwarta administracja, rozwijanie świadomości etycznej, podnoszenie kwalifikacji urzędników oraz system ich wynagradzania. Uznaje się, że wynagrodzenia w sferze publicznej nie powinny być rażąco niższe niż w sferze prywatnej.

W Polsce pierwszy kodeks etyczny został podpisany przez Prezesa Rady Ministrów 11 października 2002 r. Był to zbiór standardów postępowania wynikających z urzędu służby cywilnej, określonych w 153 artykule Konstytucji RP. Dziewięć lat później premier Donald Tusk podpisał zarządzenie nr 70 w sprawie wytycznych w zakresie przestrzegania zasad służby cywilnej oraz zasad etyki w korpusie służby cywilnej^{1 2}. Zarządzenie to porządkuje zasady i daje wykładnię rozumienia reguł wynikających z przepisów rangi konstytucyjnej lub ustawowej. Intencją autorów było, aby stało się ono pomocą w określaniu kierunków właściwego postępowania w trudnych, niejednoznacznych etycznie sytuacjach¹².

1

¹⁰    Zob. Communication from the Commission to the Council, the European Parliament and the European Economic and Social Committee on a Comprehensive EU Policy against Corruption, COM(2003) 317(01), Brussels, 28.05.03.

2

   Zob. szerzej: zarządzenie nr 70 Prezesa Rady Ministrów z 6 października 2011 r. w sprawie wytycznych w zakresie przestrzegania zasad służby cywilnej oraz zasad etyki w korpusie służby cywilnej, http://dsc.kprm.gov.pl/sites/default/files/dok.pdn20.07.2012 r.].

¹²    Zob. D. Długosz, W. Zawadzki, Etyczny drogowskaz urzędników. Zasady etyki w praktyce administracji, [w:] Przegląd służby cywilnej. Etyka w służbie cywilnej, wydanie specjalne, Warszawa, listopad 2011, s. 14.