7368841165

Jacek Czaputowicz

celem jest zapewnienie zgodności zachowania z zasadami. Jednakże w systemie tym możemy doszukać się wad - urzędnicy często uważają, że to, co nie jest otwarcie zabronione, nie jest naganne. Eliminując największe wykroczenia, system ten nie promuje pozytywnych wartości zachowań, a obniżenie poziomu kontroli może doprowadzić do znacznego wzrostu zachowań nieetycznych¹. Z kolei w Wielkiej Brytanii dominuje model prewencyjny, z pewnymi elementami zasadzającymi się na wartościach. Identyfikując obszary wysokiego ryzyka i koncentrując na nich wysiłki, podkreśla on znaczenie wartości leżących u podstaw zasad zarządzania środkami publicznymi. System brytyjski również ma słabą stronę, która wynika z koncentracji na określonych funkcjonalnych obszarach, co rodzi niebezpieczeństwo wystąpienia w całej administracji publicznej różnych standardów etycznych, np. w różnych grupach zawodowych.

Trzeci z wymienionych modeli wychodzi z kolei od określenia, jakie wartości są pożądane oraz co myślą o nich urzędnicy. Wartości wyłonione podczas dialogu z urzędnikami brane są następnie pod uwagę w opracowywaniu kodeksów etycznych wprowadzanych w życie. Polskie podejście znajduje uzasadnienie właśnie w tym trzecim modelu, chociaż jest kwestią oceny, na ile ten dialog społeczny był wystarczający i bogaty. Jednakże wydaje się, że żaden z powyższych modeli nie może być uznany za jedynie słuszny, ponieważ dane empiryczne wskazują, iż państwa mające różne strategie promowania zachowań etycznych uzyskują podobne, dobre lub złe, wyniki w zakresie zapobiegania korupcji.

3. Kodeksy postępowania

Szczególne znaczenie ma rekomendacja Komitetu Ministrów Rady Europy nr Rec. (2000) 10 wraz ze wzorcowym kodeksem postępowania urzędników. Kodeks postępowania powinien spełniać trzy funkcje: określać standardy uczciwości i zachowania urzędników, pomagać urzędnikom sprostać powyższym standardom oraz informować opinię publiczną o tym, jakiego postępowania należy oczekiwać od urzędników².

Prawo do dobrej administracji w Unii Europejskiej określa Karta Praw Podstawowych. Stanowi ona, że sprawy każdego obywatela powinny być załatwiane przez instytucje unijne w sposób bezstronny, sprawiedliwy i w rozsądnym terminie³. Oznacza to także prawo do bycia wysłuchanym,

1

   Zob. tamże, s. 212-213.

2

   Zob. The Council of Europę, „Codę of Conduct for Public Officials”, Recommendation Rec. (2000) 10, adopted by the Committee of Ministers of the Council of Europę on 11 May 2000, Article 3.

3

   Zob. Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej, artykuł 41, http://eur-lex.euro-