1. Wprowadzenie do metod wyceny przedsiębiorstw
Wycena przedsiębiorstwa (firmy, spółki) ma na celu ustalenie wartości przedsiębiorstwa (firmy, spółki), która to wielkość ma kluczowe znaczenie w wielu decyzjach z zakresu zarządzania przedsiębiorstwem, a w szczególności w przypadku decyzji długookresowych (zarówno inwestycyjnych jak i finansowych). Przykładowo znajomość wartości firmy jest niezbędna przy zmianie stosunków własnościowych (sprzedaży przedsiębiorstwa), zmianie stosunków użytkowania (przekazanie majątku w dzierżawę, leasing, ajencje itp.), zmianie form organizacyjnych (fuzje, przejęcia, podziału firmy, likwidacji lub upadłości spółki itd.), do ustalenia podstawy wymiaru podatku od wartości majątku, do ustalenia ceny emisyjnej akcji spółki (w przypadku nowych emisji akcji), ubezpieczenia podmiotu gospodarczego i wielu innych. W związku z występowaniem tak wielu okoliczności w których potrzebna jest znajomość wartości firmy należy zwrócić uwagę, że dla różnych sytuacji będzie chodziło o nieco inną wielkość. Aby ustalić wysokość podatku od wartości majątku wycena zostanie ukierunkowana na prawidłowe ustalenie wartości posiadanego majątku. Zupełnie inna wartość przedsiębiorstwa interesuje inwestora nabywającego całość lub część przedsiębiorstwa. W tym przypadku sprawą drugorzędną jest wartość majątku, natomiast głównym przedmiotem zainteresowania są przychody jakich może on oczekiwać w przyszłości (czyli oczekiwane, generowane przez przedsiębiorstwo nadwyżki finansowe). W związku z tym pojęcie „wartość" ma różną treść pojęciową a w związku z tym następujące główne rodzaje wartości przedsiębiorstwa:
a) wartość księgowa przedsiębiorstwa - wartość przedsiębiorstwa wynikająca z sumy bilansowej,
b) wartość likwidacyjna przedsiębiorstwa - suma cen uzyskanych ze sprzedaży poszczególnych składników majątkowych przedsiębiorstwa,
c) wartość odtworzeniowa przedsiębiorstwa - suma nakładów finansowych niezbędnych do odtworzenia poszczególnych elementów majątku przedsiębiorstwa na dany moment,
d) wartość ekonomiczna przedsiębiorstwa - jest odzwierciedleniem jego zdolności do pomnażania dochodów,
e) wartość rynkowa przedsiębiorstwa - wartość ukształtowana w trakcie transakcji rynkowych.
Pisząc o wartości firmy należy również wskazać na jej determinanty. Podstawowymi czynnikami od których zależy wartość firmy (w mniejszym lub większym zakresie) są: stan i wielkość majątku, stosowana technologia i technika produkcji, gospodarka majątkiem, posiadane know-how, wielkość udziałów w innych firmach, kondycja ekonomiczno-finansowa, potencjał ludzki, jakości organizacji i zarządzania, stan prawny przedsiębiorstwa, strategia rozwojowa firmy, atrakcyjność rynku i branż w których działa przedsiębiorstwo itp.
Warto jednakże w tym miejscu zwrócić uwagę na rozgraniczenie wartości przedsiębiorstwa od ceny ewentualnie zapłaconej przez przyszłego nabywcę. Jakkolwiek wycena firmy stanowi punkt wyjścia, to jednak ostateczna cena sprzedaży zostaje ustalona w procesie negocjacji. Przykładowo tzw. „nabywcy strategiczni" za możliwość nabycia pakietu kontrolnego przedsiębiorstwa są często