Prof. dr hab. Ewa Łukaszewicz
Praca hodowlana i namnażanie materiału do produkcji towarowej opiera się na dwu-lub trzystopniowej strukturze organizacyjnej obejmującej fermy zarodowe, praro-dzicielskie, rodzicielskie oraz towarowe, współdziałające z zakładami wylęgu drobiu.
Głównym zadaniem pracy hodowlanej jest stałe doskonalenie i utrwalanie cech użytkowych ptaków celem uzyskania jak najlepszego materiału do produkcji towarowej (jaja i mięso). W zależności od kierunku użytkowania doskonali się takie cechy, jak: szybkość dojrzewania, nieśność, płodność, szybkość opierzania, tempo wzrostu, wykorzystanie paszy, zdrowotność. Ostatnio zwraca się coraz większą uwagę na jakość i bezpieczeństwo surowców drobiarskich.
Tak jak w początkowych latach rozwoju intensywnej produkcji drobiarskiej w Polsce, organizacja hodowli i produkcji ma kształt piramidy, zmienił się jedynie kierunek zarządzania. Obecnie klient (konsument i przetwórca) decyduje o kierunku i celach selekcji w fermach zarodowych. Genotyp danej linii musi być dostosowany nie tylko to kierunku produkcji, ale również do systemu utrzymania, warunków środowiskowych (mikroklimat + żywienie) i klimatycznych. Skutki decyzji podejmowanych w fermach zarodowych widoczne są dopiero w czwartym pokoleniu w postaci produkcyjności stad towarowych. Odpowiedni dobór par do rozpłodu i tworzenie mieszańców towarowych ma kluczowe znaczenie, bowiem od jednej kury stada zarodowego kierunku nieśnego uzyskuje się:
• 80 kur stada prarodzicielskiego,
• 6 400 kur stada rodzicielskiego,
• a od nich 550 000 kur stada towarowego, które w okresie 72-80 tyg. użytkowania nieśnego produkują ponad 180 min jaj konsumpcyjnych.
Fermy zarodowe prowadzą pracę selekcyjną wg metody tworzenia rodów na podstawie oceny wartości użytkowej rodzin. Strukturę fenu stanowią stadka selekcyjne i stado kontrolne, w których ptaki objęte są oceną indywidualną cech pożądanych w danym kierunku użytkowania. Ferma zarodowa musi posiadać co najmniej 1-2 rody składające się z 20-70 stadek selekcyjnych. W zależności od gatunku i typu użytkowego stadko selekcyjne stanowi jeden samiec i 6-14 samic. Po okresie wychowu potomstwo ze stadek selekcyjnych przenosi się do stad kontrolnych, gdzie kontynuuje się indywidualną ocenę cech użytkowych. Osobniki najbardziej wartościowe, pod względem pożądanych cech, pozostawia się w celu dalszego doskonalenia. Fermy rodzicielskie, za pośrednictwem zakładów wylęgowych, produkują mieszańce