7483798559

III Konferencja Dendrochronologów Polskich - Rogów, 9-11 lutego 2016

Różnorodność źródeł danych w dendroklimatycznych badaniach górnej granicy lasu

Ryszard J. Kaczka*, Karolina Janecka, Barbara Spyt *ryszard.ka [e-mail]

Wśród właściwości fizycznych rocznego przyrostu: szerokość przyrostu rocznego, w tym drewna wczesnego i późnego, gęstość drewna oraz intensywność odbicia światła niebieskiego (ION) stanowią szeroko wykorzystywane pośrednie nośniki informacji klimatycznej (proxy) wykorzystywane w badaniach paleoklimatycznych. Wśród nich najczęściej stosowana jest szerokość słoja rocznego, jednak gęstość drewna, w szczególności maksymalna gęstość drewna późnego jest uznawana za najlepsze proxy temperatury. Pomimo, że ION jest stosunkowo nowym nośnikiem informacji, badania dowiodły, że jest dobrym narzędziem do dendrochronologicznej rekonstrukcji sygnału klimatycznego. Każdy nośnik informacji charakteryzuje się określonymi cechami, do których należą zróżnicowana wrażliwość na wpływ klimatu i autokorelacja. Celem badań było porównanie siły i stabilności w czasie sygnału klimatycznego zapisanego w różnych cechach fizycznych drewna. Test przeprowadzono wykorzystując dane z pomiarów przyrostów rocznych świerka pospolitego, limby oraz modrzewia rosnących przy górnej granicy lasu w Tatrach Polskich i Słowackich. Wegetacja drzew rosnących w borze górnoreglowym jest silnie uzależniona od temperatury powietrza w okresie letnim (czerwie - lipiec - sierpień). Analizy dotyczyły siły korelacji poszczególnych pięciu proxy z elementami klimatycznymi, czasowej stabilności korelacji oraz charakteru zapisu ekstremalnych zdarzeń klimatycznych. Maksymalna gęstość drewna późnego oraz intensywność odbicia światła niebieskiego wykazują najwyższą korelację z temperaturą okresu wegetacyjnego oraz najlepszą stabilność w badanym okresie 1901-2014. Oba proxy cechują się również małą autokorelacją, choć w przypadku niektórych ekstremalnych zdarzeń klimatycznych istnieje opóźnienie w reakcji. Testowane szerokości przyrostów charakteryzują się mniej koherentnym związkiem z klimatem, w tym przypadku temperatura okresu ciepłego zaznacza się najsilniej. Czasowa stabilność sygnału klimatycznego oraz zapis zdarzeń ekstremalnych w szerokościach drewna wczesnego i późnego stanowią główne problemy w wykorzystaniu ich do rekonstrukcji klimatu.

Badania sfinansowano z projektu badawczego 2013/11/B/ST10/04764 NN 306070540

17