7483798560

III Konferencja Dendrochronologów Polskich - Rogów, 9-11 lutego 2016

Proweniencyjna zmienność częstości fluktuacji gęstości drewna (IADFs) świerka pospolitego

Marcin Klisz*, Joanna Ukalska, Piotr Wrzesiński, Sławomir Wilczyński, Szymon *m.klisz@ibles.waw.pl

Reakcja promieniowa drzew iglastych na anomalie klimatyczne znajduje swój wyraz w budowie anatomicznej cewek drewna wczesnego, późnego i strefy przejściowej pomiędzy determinując występowanie fluktuacji gęstości drewna typu E, E+, L i L+. W warunkach klimatu umiarkowanego najczęściej obserwowanymi są fluktuacje w obrębie drewna wczesnego (IADF Ej i strefy przejściowej (IADF E+J. Adaptacja drzew do stresowych warunków wzrostu może być zróżnicowana w zależności od stopnia ekspresji ich genotypu warunkującego przebieg procesów fizjologicznych. Umożliwiają one obniżanie ryzyka embolizmu komórek w warunkach suszy poprzez wykształcanie grubościennych komórek o wąskim lumenie w obrębie drewna wczesnego (IADF E i E+j. Poznanie możliwości adaptacji przebiegu ksylogenezy przez wybrane populacje drzew umożliwiają serie doświadczeń proweniencyjnych. W celu poznania plastyczności reakcji promieniowej północnych i południowych proweniencji świerka pospolitego do badań wybrano dwa doświadczenia serii IUFRO 1972 (Kórnik i Knyszyn). Dla każdego doświadczenia wybrano 10 proweniencji świerka (północny i południowy zasięg gatunku). Identyfikację fluktuacji gęstości drewna oparto na klasyfikacji Campelo et al. [2006]. Częstość występowania każdego typu fluktuacji określono za pomocą współczynnika frekwencji (stabilized freąuency). Na stanowisku Kórnik („pas bezświerkowy") zaobserwowano znacząco wyższą frekwencję fluktuacji niż na stanowisku Knyszyn (północny zasięg gatunku) (odpowiednio 9,5% i 2,8%). Na obu stanowiskach najczęstszym typem była fluktuacja strefy przejściowej - E+ (odpowiednio 4,3% i 1,8%). Proweniencją wykazująca najwyższą frekwencję fluktuacji w słojach rocznych na obu stanowiskach była populacja Borki (odpowiednio 20,6% i 5,0%).