atakuje człowieka. Trzeba ją poprawiać. Drogą do tego jest wierna rzeczywistości filozofia i oparta na niej pedagogika.
- Jeżeli kierowanie się wyłącznie celami jest błędne i dominuje w kulturze współczesnej, to należy bać się tej współczesności. Czym więc jest współczesność?
Termin „współczesność” wiąże się z problematyką czasu i myśleniem chronologicznym. W tym, co nazywamy współczesnością, rzeczywiście nagromadziło się wiele błędów, które należy usunąć. Znaczy to, że trzeba dochodzić wciąż do tego, co realnie istnieje i zawsze jest zgodne z prawdą i dobrem. Współczesność w tym ujęciu oznacza wierność realnym bytom, rozstrzygnięcia zgodne z prawdą i dobrem osób, a nie to, co ze względu na dowolne cele nagromadzono w naszych czasach.
- Pan Profesor proponuje więc przekształcanie kultury. Do tych zadań trzeba łudzi wychować. Czy to oznacza ważną i specjalną rolę pedagogiki?
Wszędzie, gdzie są błędy i zaniedbania, pedagogika nabiera doniosłego znaczenia. Jako pedagogika ogólna jest ona teorią zasad wyboru czynności usprawnienia intelektu i woli w wierności bytom. Jako pedagogika szczegółowa - teorią zasad wyboru czynności chroniących przed błędami w kulturze i przed złem jako niewiernością dobru. Przyzwyczajenie ludzi do kierowania się zawsze miłością, gdyż miłość jest akceptacją istnienia osób i ich potrzeby odniesień życzliwych, jest trudnym, niezbędnym, właśnie doniosłym zadaniem pedagogiki. Nie jest ona naczelną dyscypliną w kulturze. Jest jednak pierwsza w naszych zachowaniach wychowawczych, wtedy jednak, gdy jest wierna rozumieniu człowieka w tum, co go stanowi. Gdy jednak rozumiemy pedagogikę, na pierwsze miejsce wysuwa się filozofia klasyczna, a dalsze miejsce lub wprost zbędność musimy przyznać filozofii współczesnej. Dodajmy zarazem, że coraz bardziej uwyraźnia się głęboka więź między pedagogiką i teorią człowieka. Nie ma wiernej człowiekowi pedagogiki bez jej antropologicznych podstaw. Po prostu wychowujemy człowieka.
- Tak dobitnie podkreślana przez Pana Profesora pozycja człowieka stawia nas wobec problemu aborcji. Pan Profesor brał udział w posiedzeniu Nadzwyczjnej Komisji powołanej do rozpatrzenia projektu ustawy o ochronie prawnej dziecka poczętego. Jakie stanowisko zajął Pan Profesor?
Człowiek jest osobą ludzką od momentu poczęcia. Jest pełnym człowiekiem w stanowiących go elementach strukturalnych, które w okresie przed urodzeniem są wzbogacane cechami drugorzędnymi, takimi jak wymiary, jakości i różne odmiany ruchu. Cały okres przygotowujący dziecko do samodzielnego życia po urodzeniu odbywa się w niezwykłych warynkach, które są organizmem matki. Dziecko przejmuje dzięki swej duszy miłość
9