Ćwiczenie 4
Temat: Metabolizm bakterii - oddychanie i fermentacja.
I. Wprowadzenie
Chemotrofy uzyskują energię z utleniania jakichś pierwiastków bądź związków chemicznych. Proces utleniania zachodzący z udziałem łańcucha transportu elektronów i egzogennego końcowego akceptora elektronów nazywamy oddychaniem. W tym procesie ATP powstaje w wyniku fosforylacji oksydacyjnej. Ilość uwalnianej energii jest tym większa, im dłuższy jest łańcuch przenośników elektronów, dlatego też najbardziej wydajne energetycznie jest oddychanie tlenowe, w którym końcowym akceptorem jest tlen.
Istnieje duża grupa bakterii względnie tlenowych, które - przy braku tlenu - mogą oddychać beztlenowo. wykorzystując utlenione związki nieorganiczne, znajdujące się w podłożu, jako końcowe akceptory elektronów. W oddychaniu azotanowym (którego przykładem jest denitryfikacja) akceptorem są azotany. Beztlenowce nie potrafią wykorzystać tlenu jako akceptora elektronów. Niektóre z nich wykorzystują inne nieorganiczne akceptory, np. siarczany (bakterie redukujące siarczany), dwutlenek węgla (bakterie homoacetogenne).
W warunkach braku tlenu i innych egzogennych akceptorów bakterie mogą też uzyskiwać energię z utleniania związków organicznych, bez udziału łańcucha transportu elektronów, z wykorzystaniem endogennych akceptorów elektronów. Taki sposób uzyskiwania energii nazywamy fermentacją. W metabolizmie fermentacyjnym ATP powstaje w wyniku fosforylacji substratowej. Nazwy fermentacji wywodzą się od najbardziej charakterystycznego produktu końcowego, którym jest związek (lub związki) organiczny.
II. Część praktyczna
Szczepy: Podłoża i roztwory:
Escherichia coli Bacillus subtilis Serratia marcescens Pseudomonas stutzeri
- bulion odżywczy
- bulion odżywczy z KNO3 (0,1%)
- mleko z lakmusem
- 20% roztwór glukozy
- 0,3% roztwór błękitu metylenowego
- woda utleniona -jałowa parafina
1. Określenie stosunku bakterii do tlenu
a) Przygotowane w probówkach podłoża zaszczepić kroplą nocnej hodowli bulionowej wybranego szczepu wg wskazówek prowadzącego zajęcia:
- bulion odżywczy z dodatkiem 0,5% glukozy - wysoki słup podłoża;
- bulion odżywczy - niski słup podłoża.
Przed posiewem probówki z wysokimi słupami podłoża należy zagrzać we wrzącej łaźni wodnej, a następnie szybko schłodzić.
b) Po posiewie - wysoki słup podłoża należy zalać jałową parafiną, aby uniemożliwić dostęp powietrza. Zaszczepione podłoża inkubować w 37°C przez 24 godz.
c) Obserwować wzrost lub jego brak w poszczególnych probówkach. Określić stosunek badanych bakterii do tlenu.
14