7648595146

258 PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA.

krynicę pokrzepienia, zrządził Bóg, iż w starości, straciwszy pamięć rzeczy późniejszych, wcześniejsze, z zarania życia, dobrze pamiętamy.

Może to podobny rodzaj zadowolenia, gdy się czyta owe baśni, osnute w dziecięctwie narodu, nim naród wyrósł w cywilizowanego dziś męża? Mimo cywilizacyi, mimo bibliotek, wynalazków, komfortu życia i... milionowych armij, bywają chwile, żebyśmy za Krasickim radzi odszukać taką wyspę, na której znalazł się Doświadczyński po rozbiciu okrętu.

Albo biedy nasze tak wielkie, albo sprawy świata tego tak małe, że radziśmy sięgnąć myślą poza nie, choćby w kraj baśni, zwłaszcza, jeżeli baśń taka piękna, taka poetyczna, jak w pieśni IV pod napisem „Dodola^.

Już tam nie pójdziemy za Dodolą ani do lasu po ojcowski kożuch , ani do skał cudownych, do stolicy Połoza-Kroka, ani do pięknego Raju na Latyr-górę, bo nie wątpimy, że sam czytelnik zechce przeczytać książkę pana Dzieduszyckiego, zachęcony treścią pierwszych pieśni. Nie zawadzi dodać, że „Dodola“ jest w całem słowa znaczeniu ustępem wielce poetycznym, prawie uroczym.

W następnych pieśniach opowiedziane dalsze losy króla Kroka, narodziny Wandy, a potem historya Leszka na koniku Czarnolotku, dwunastu wojewodów, Piasta i Rzepychy, córki króla Czecha, walki z Popielem, zabicie Dziwa, co w czapce Niewidce wiele złego wyrządzał ludziom, a pomagał czartom. Są tam przygody Marzanny, Kupały, Leszka, dzieje ostatniego z olbrzymów Świętogóra, wreszcie walki ostateczne z Popielem i ze światem złego; myszy, co Popiela zjadły wraz z Babą Jagą, zwycięstwo sprzymierzeńców:    Kupały, Leszka,

Wandy i Piasta i obranie Piasta królem.

Przypomina się anegdotka o Henryku IV, jak udając konia, biegał po salonie na czworakach, dźwigając na sobie małego synka. Śród takiej zabawy zastał go ambasador angielski. Nie przerwał król zabawy, ale zwróciwszy się do ambasadora, powiedział: „Pozwól mi dokończyć tej jazdy^u. Z miłości ojcowskiej rad zapomniał Henryk IV o majestacie korony; czytając tę baśń, zapominamy radzi o powadze naszej cywilizacyi, ale dlaczego? Czy to jaki rodzaj miłości synowskiej dla przeszłości ? Czy ucieczka przed fałszami dni dzisiejszych w baśnie dni wczorajszych? Jeżeli bezmyślne, banalne, a często do wstrętu głupie libretta operetek nas zajmują dlatego, że o rzeczywistości zapominać pozwalają, to jużcić nie trudno odpowiedzieć, dlaczego i Baśń nad baśniami zajmuje nas i nęci. A ma ona urok w tern, że to nasze własne, że to spuścizna z lat dziecięcych narodu.