7921506423

Ponadto, do ochrony praw i interesów Skarbu Państwa i Rzeczypospolitej Polskiej utworzona została Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa, która jest uprawniona do wykonywania zastępstwa Skarbu Państwa przed Sądem Najwyższym, sądami powszechnymi i polubownymi, organami orzekającymi w stosunkach międzynarodowych¹⁴.

Do zadań Prokuratorii Generalnej należy też wydawanie, na wniosek jednostek państwowych opinii prawnych w sprawach znaczących dla praw lub interesów majątkowych państwa.

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa zastępstwo procesowe Skarbu Państwa przez Prokuratorię Generalnąjest obowiązkowe w sprawach:

-    rozpoznawanych w pierwszej instancji przez sąd okręgowy,

-    o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym oraz o stwierdzenie zasiedzenia, jeżeli wartość przedmiotu sporu przekracza kwotę 1.000.000 zł,

-    rozpoznawanych przez sądy polubowne, niezależnie od tego, czy miejsce postępowania przed tym sądem znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Prokuratoria Generalna zajmuje się zastępstwem procesowym w sprawach, w których Skarb Państwa jest najczęściej stroną pozwaną'⁵. Takich spraw będzie przybywało, ponieważ przepisy przewidują rosnącą odpowiedzialność Skarbu Państwa za działania władzy publicznej, tzn. za decyzje administracyjne, orzeczenia sądowe oraz za bezprawie i zaniechanie legislacyjne.

Istotną grupę spraw prowadzonych przez Prokuratorię Generalną stanowią postępowania o odszkodowania od Skarbu Państwa za decyzje i inne akty nacjonalizacyjne i wywłaszczeniowe. W tej kategorii podstawowe znaczenie mają roszczenia wysuwane w związku z dekretem o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m. st. Warszawy. Znaczna liczba spraw dotyczy majątków przejętych na podstawie przepisów o reformie rolnej, nacjonalizacji, roszczeń zabużańskich i dotyczących zasiedzenia nieruchomości przez Skarb Państwa (w sytuacji, gdy ich wartość przekracza 1.000.000, w pozostałych przypadkach Skarb Państwa reprezentowany jest na zasadach ogólnych). Toczą się sprawy, wytaczane przez posiadaczy obligacji wyemitowanych przed II wojną światową występujących z roszczeniami odszkodowawczymi z tytułu zaniechania ich wykupu przez Skarb Państwa.

¹⁴ Zgodnie z ustawą z dnia 8 lipca 2005 r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa <Dz. V. Nr 169, poz.1417. z późn. zm.) Prokuratoria Generalna nie reprezentuje Skarbu Państwa przed sądami administracyjnymi, które rozstrzygają spory dotyczące przejęcia zakładów produkcyjnych, które nie powinny zostać znacjonalizowane. Aby pokrzywdzony decyzją nacjonalizacyjną mógł dochodzić odszkodowania przed sądem powszechnym z tytułu bezprawnie zabranego mienia, powinien najpierw uzyskać stwierdzenie nieważności tej decyzji przed sądem administracyjnym albo w postępowaniu administracyjnym. IV takich przypadkach spory przed sądami powszechnymi toczą się zazwyczaj o wysokość odszkodowania.

^IS W roku 2010 przeciwko Skarbowi Państwa wszczęto 4 227 spraw prowadzonych przez Prokuratorię Generalną, Suma wszystkich zgłoszonych w tych sprawach roszczeń wyniosła ponad 12 mldzl. IV 2010 r. zakończyły się 2 222 sprawy, z których wygrano I 090, a przegrano 132 (pozostałe zakończyły się w inny sposób). Suma roszczeń powodów oddalonych od Skarbu Państwa wyniosła ponad 2 mld zł. Na rzecz Skarbu Państwa zasądzono od pozwanych ok.49 min zł. Suma roszczeń zasądzonych od Skarbu Państwa w sprawach przegranych wyniosła 60 min zł

Największą wartość mają Żądania zgłoszone w ramach postępowań arbitrażowych przez inwestorów zagranicznych na podstawie umów międzynarodowych o ochronie i wzajemnym popieraniu inwestycji. Część spraw it’ arbitrażach stanowią spory powstałe na tle realizacji inwestycji infrastrukturalnych, takich jak autostrady. Prokuratoria uczestniczyła m> procesach przeciwko Skarbowi Państwa w sprawach szkód wyrządzonych przez wydanie wadliwych decyzji administracyjnych, podatkowych i celnych, tzw. bezprawia i zaniechania legislacyjnego. naruszenia dóbr osobistych osób osadzonych w związku z przeludnieniem «■ celach.

Nową kategorią są sprawy, w których organy państwowe zatracają się do Prokuratorii Generalnej o wystąpienie wobec o zwrot dofinansowania ze środków Unii Europejskiej wydatkowanego niezgodnie z przeznaczeniem, bez zachowania właściwych procedur, nienależnego lub pobranego w nadmiernej wysokości.

Tematykę tę szeroko przedstawiają doroczne Sprawozdania z działalności Prokuratorii Generalnej.

14