img013 (50)

21

Międzynarodowa ochrona praw człowieka. Zaiys państwa piętnuje się, stosuje sankcje, inne zaś - mimo że prowadzą podobną politykę - toleruje się w imię doraźnych interesów.

Skuteczność organizacji międzynarodowych w zakresie wpływania na swoich członków, aby te przestrzegały prawa człowieka, jest tym bardziej większa, im bardziej jej członkowie są krajami jednorodnymi cywilizacyjnie i ustrojowo (wspólny język, wspólne problemy, podobna kultura polityczna), a także im bardziej są powiązane więzami współzależności (rozwoju gospodarczego, kultury, wzorów postępowania, nauki).

5. Miejsce i rola międzynarodowych organizacji pozarządowych

w ochronie praw człowieka

Nie ma jednej, powszechnie stosowanej definicji organizacji pozarządowych (NGOs). Najczęściej i najkrócej definiuje się je jako organizacje prywatne (stowarzyszenia, federacje, związki, grupy, instytuty), które powstały dobrowolnie, nie na mocy decyzji władz państwowych i ugrupowań politycznych oraz nie w wyniku porozumień pomiędzy państwami, a także które nie są nastawione na zysk²⁸.

Mogą grupować osoby fizyczne i prawne, a jeśli ich zasięg wychodzi poza ramy danego państwa, to mówimy o międzynarodowych organizacjach pozarządowych (INGOs).

Ilość organizacji pozarządowych idzie w dziesiątki tysięcy i mają coraz większy wpływ na procesy zachodzące we współczesnym świecie. Procesy globalizacyjne wzmocniły ich rolę, poprzez zwiększenie ich możliwości działania. Mają one łatwiejszy dostęp do pieniędzy, do środków łączności i komunikowania.

Część z nich specjalizuje się w prawach człowieka, uzupełniając tym samym systemy ochrony tych praw. Jedne z nich zajmują się ochroną praw tylko pewnych kategorii lub pojedynczymi, a inne wszystkimi prawami, które ujmuje Powszechna Deklaracja Praw Człowieka czy Pakty ONZ.

Organizacje pozarządowe współpracują zarówno z ONZ, jak i innymi regionalnymi organizacjami międzynarodowymi, które ustanawiają specjalne ramy

irzeważnie w formie statusu konsultacyjnego (przy ONZ taki

status posiada ok. iOUU organizacji, przy Radzie Europy óT<:T~4W. w Afryce przy Komisji Praw Człowieka i Ludów status oficjalnych obserwatorów miało 275 NGOs, przy OPA - 92). Wiąże się z tym prawo uczestnictwa i obserwowania wszelkich poczynań związanych z prawami człowieka.

²⁸ Szerzej na ten temat por.: R. Kuźniar, Prawa człowieka..., op. cit., s. 243-261; Organizacje w

stosunkach międzynarodowych. Istota - mechanizmy działania -zasięg. Pod redakcją T. Łoś-Nowak,

Wrocław 1999, s. 24, 258-269; J. Weschler, Pozarządowe organizacje praw człowieka, „Sprawy Międzynarodowe” 1998, nr 3, s. 143-160; M.A. Nowicki, Organizacje pozarządowe w postępowaniu przed Europejską Komisją i Trybunałem Praw Człowieka w Strasburgu, „Państwo i Prawo” 1996, nr 8-9, s. 88-100; P. Kowalski, Znaczenie organizacji pozarządowych w międzynarodowej ochronie praw człowieka, [w:] Ochrona praw człowieka w świecie. Praca zbiorowa pod red. L. Wiśniewskiego. Bydgoszcz-Poznań 2000, s. 231-257; K. Yamazaki, Ochrona praw człowieka w krajach azjatyckich, „Sprawy Międzynarodowe” 1990, nr 6, s. 97-100.