Systemy zarządzania środowiskowego w organizacji
Norma ISO 14001 zawiera specyfikacje w zakresie systemowego podejścia do zarządzania środowiskowego, w tym wymagania podlegające okresowemu, systematycznemu i obiektywnemu audytowi dla celów certyfikacji lub deklaracji własnej13. Została ona opracowana w sposób umożliwiający zastosowanie jej do różnych warunków geograficznych, kulturowych i społecznych jak również we wszystkich organizacjach, niezależnie od rodzaju i wielkości. Nie zostały ustalone w niej wymagania bezwzględne, które dotyczą efektów działalności środowiskowej14. Zostały wyszczególnione zasadnicze elementy, na które organizacja powinna zwrócić uwagę wdrażając, utrzymując oraz doskonaląc swój system zarządzania środowiskowego. Do najważniejszych z nich należy zaliczyć:
• zobowiązanie do ciągłego doskonalenia, które definiowane jest jako powtarzający się proces usprawniania systemu zarządzania środowiskowego, który ma na celu doskonalenie ogólnych efektów działalności środowiskowej, zgodnie z polityką środowiskową organizacji15,
• zobowiązanie do zgodności z obowiązującym ustawodawstwem dotyczącym ochrony środowiska (przepisy, kodeksy postępowania oraz zarządzenia wewnętrzne) związanym z aspektami środowiskowymi występującymi w organizacji,
• zapobieganie zanieczyszczeniom16 stosowane we wszystkich możliwych elementach środowiska naturalnego takich jak: emisja do powietrza, zrzuty ścieków do wody, gospodarka odpadami, zanieczyszczenie podłoża gruntowego, oddziaływanie na społeczeństwo, wykorzystanie surowców i zasobów naturalnych, a także inne lokalne kwestie środowiskowe.
W związku z tym dwie organizacje prowadzące podobną działalność i mające różne efekty działalności środowiskowej mogą spełniać wymagania dotyczące systemowego podejścia do zarządzania środowiskowego. Norma ISO 14001 ma zastosowanie do tych aspektów środowiskowych, które organizacja zidentyfikowała i które może nadzorować oraz tych, na które może mieć wpływ.
Aspekt środowiskowy to element działań organizacji lub jej wyrobów lub usług, który może wzajemnie oddziaływać ze środowiskiem.
Źródło: PN-EN ISO 14001:2005. p. 3.6.
13 M. Casadeusz, F. Marimon, I. Heras, ISO 14001 diffusion after the success of the ISO 9001 model, Journal of Cleaner Production, Vol.l6, 2008, p. 1741-1754.
14 Ocenie efektów działalności środowiskowej służy norma ISO 14031, natomiast elementy tej oceny zostaną uwzględnione w opracowywanej normie ISO 14005.
15 PN-EN ISO 14001:2005, p. 3.2.
16 Poprzez zapobieganie zanieczyszczeniom należy rozumieć w myśl definicji zawartej w normie ISO 14001 stosowanie procesów, sposobów postępowania, materiałów lub wyrobów, usług i energii, które przyczyniają się do zredukowania lub nadzorowania (osobno lub łącznie) tworzenia, emisji i wydalania wszelkiego typu zanieczyszczeń lub odpadów, aby zredukować niekorzystne aspekty środowiskowe. Zapobieganie zanieczyszczeniom może obejmować: redukcję lub eliminację źródeł zanieczyszczeń, zmiany w produktach lub usługach, efektywne wykorzystanie zasobów, stosowanie zastępczych materiałów i energii, recykling, przetwarzanie, regenerację i obróbkę (zob. R. Dupont, T. Baxter, L. Theodore, EmironmentalManagement, LEWIS 1998).
13