7960662171

wodozbiór. Egipt, Palestyna, Fenicja, Grecja, Macedonja, Rzym, Kartagina — to były najgłówniejsze, rywalizujące ze sobą centry. Stopniowo z tej zamkniętej zc wszystkich stron wodnej przestrzeni wydobyła się bisior ja na wielkie morskie drogi, upłynęła całą Europę, wysunęła lliszpanję, Francję, Niderlandy, Brytanję, Szwecję, Prusy i nareszcie Rosję, gdy ta dotarła do brzegów Bałtyku. Poczynając od Kolumba, cywilizacja torowała i krzyżowała swoje główne drogi po bezkresach Atlantyku.

I oto teraz przyszła kolej na olbrzymie przestrzenie Pacyfiku. Z jednej strony rosyjski przesiedleniec, dążąc bez pośpiechu, ale wytrwale na wschód, dobrnął aż do ujścia Ainuru. Z przeciwnej zaś strony amerykański pionier, kierując się coraz dalej i dalej na Wild West, znalazł się w Kalifornji — i przepych San - Francisko i Los Angclos zaćmił stare stany wschodnie. Równocześnie

V

na południu Australijskie Dominjum przekształciło się w silne i imperjalistycznie n -strojone państwo, a na spotkanie mu, z północy, wyruszył kraj, roszczący sobie pretensje do roli „Wielkiej Brytanji Dalekiego Wschodu⁴* — Japonja. W drgawkach permanentnej rewolucji i wojny domowej za-miofuł się zastygły dotąd i „nieruchomy ol-brzym‘\ Chiny. ,,Śródziemnomorska⁴⁴ epoka cywilizacji, poprzez pośrednią „atlantycką⁴* erę, wstąpiła w trzecią najnowszą fazę. współczesną, epokę „Pacyfiku⁴⁴, lecz, niestety. nie pacyfistyczną...

W swoim czasie tak smutnie dla caratu zakończona wojna rosyjsko - japońska nie zdążyła wyjawić całkowitego znaczenia tej nowej epoki. Wojną tą Japonja tylko zakreśliła granicę sztucznie wybujałego carskiego „quasi - imperjaliznuf⁴. Dla samej zaś Japonji było to wypróbowaniem sił. Zasadniczy problemat Pacyfiku wówczas się jeszcze nie objawił. Lecz o ile nic? przewidział, to w każdym razie przeczuł go najwybitniejszy spośród prezydentów Ameryki, Teodor Roo-sevelt. Jego pośrednictwo dopomogło carskiej Rosji do względnie pomyślnego wyjścia z katastrofalnej opresji po przegranej wojnie: nie chciał on pozostawić bez przeciwwagi szybko rozrastającej się na wscho '-nich brzegach Pacyfiku mocy Japonji.

Obecna sowiecko - japońska waśń jest uważana za spuściznę dawnego nierozstrzygniętego konfliktu pomiędzy caratem a mi-kado. Losy Wschodnio - Chińskiej kolei, wydawało się, są najbardziej zasadniczą „kością niezgody⁴⁴. Niektórzy dodają do tego jeszcze japoński apetyt na „Priinorje⁴⁴ z Władywostokiem, do czego zresztą ma zmuszać Japonję ta okoliczność, że dusi się ona w ciasnocie swych wysp. wstrząsanych w dodatku wciąż skurczem wulkanicznym.

Jest to pogląd grułownie mylny, gdyż japończyk jest złym kolonizatorem zimnych, północnych okręgów. Nawet Korea, oddaw-na zagarnięta chciwemi rękami władców „Państwa Wschodzącego Słońca⁴*, jest bardzo słabo skolonizowana przez japończyków. Dlalego też spewnością twierdzić można, że antagonizm Japonji i ZSRR ma inne powody.

Kierunek impcrjalistycznych chciwości każdego kraju zazwyczaj nie bywa wcale dowolny i nic jest wymysłem dyplomatów, zrodzonym w zaciszu gabinetów. Nie. dyplomacja z reguły podąża w ślady swojej zwykłej emigracji, żywiołowych jej i samorzutnych procesów. Emigranci przesiedlają się do obcych krajów na własne ryzyko, pełniąc niejako funkcje „wywiadu⁴* dla orjentacji zagranicznej polityki władz. A taki żywiołowy kolonizacyjny potok z Japonji dąży nie na północ, lecz na południe i nie wgłab kontynentu, lecz trzyma się wysp i wybrzeży. Urodzony marynarz, rybak i kupiec — japończyk upodobał sobie przede-wszysłkiem dostępy do azjatyckiego lądu od strony Pacyfiku i nawet chętnie przerzuciłby się przez Pacyfik wc wschodnim i południowym kierunku, gdzie jednak napotyka na sprzeciw Ameryki i Australji.

Nie carska i nie sowiecka Rosja, lecz zaoceaniczna potężna USA majaczy się japońskiemu dyplomacie, gdy rozmyśla o polityce na „dalszą metę⁴⁴. Carska Rosja bez trudu nietylko zabezpieczyła swoje tyły, lecz nawet zapewniła sobie przyjaźń Japonji na cały okres ubiegłej wojny światowej. Japonja ze swej strony nie pomyślałaby nawet o jakimś konflikcie z Sowietami, gdyby mogła liczyć na takież bezpieczeństwo tyłów ze strony Związku Sowieckiego w wypadku swego konfliktu z Ameryką. Japońska dyplomacja i oficjalna prasa niejednokrotnie czyniły aluzje do takiej ewentualności. Azja może być podzielona na strefy wpływów: Związek Sowiecki może bez ograniczenia rozwijać swoje wpływy w kierunku Indyjskiego Oceanu, zostawiając Japonji panowanie nad „żółtym światem⁴⁴,, wyrzekając się wszelkiej ingerencji w sprawy Chin. Na zasadach takiego podziału możliwym byłby nietylko długotrwały pokój, lecz nawet trwałe przymierze pomiędzy Japonją a Sowietami. Japonję tego rodzaju sojusz zupeł-nieby zadowolił. Lecz przy braku lub niemożliwości takiego sojuszu dogadza jej tylko wojna, prewencyjna wojna, która odrzuci Związek Sowiecki przypuszczalnie za Bajkał, a temsamem pozostawi przy Japonji