Dla Hugona od św. Wiktora, podobnie jak dla innych „wiktorynów”, najważniejszy jest powrót do Boga. który zaspokaja najgłębsze potrzeby człowieka19. Ich niezaspokojenie - wewnętrzny „głód” - rozpoczyna „rozwój" ku dezintegracji człowieka, który staje się coraz bardziej obcy sam sobie, niespokojny, apaty czny i zdekoncentrowany, a jego poznanie, pod pozorem głębi, zawęża się do prymitywnej i wyselekcjonowanej interpretacji przypadkowo zauważonych faktów. Powrót do Boga. proces Jego poznania, reaktywuje w człowieku rozwój ku integracji - w ewnętrznej harmonii, która otwiera się na w spółbrzmienie z tym. co się jawi na zewnątrz. Koncepcja rozwoju duchowego, który rozważany w świetle myśli Hugona od św. Wiktora, cyklicznie urzeczywistnia się pomiędzy lectio a coniemplalio, pozostaje w kulturze jako przestroga przed lekceważeniem praw rozwoju człowieka albo naiwnym szkołom krótkoterminowego cudu uzdrowienia zbolałej cywilizacji.
Zusammenfassung
Die geistliche Entwicklung gehórt zum Wesen der Spiritualitat. Jede Entwicklung, Aktivitat (auch die gestliche) ist dramatisch - kann integieren oder zerstóren. Aus diesem Grunde braucht die geistliche Entwicklung einen Meister, der behutsam und aus der eigenen Erfahrung begleitet. Einer von ihnen ist Hugo von St. Victor (gest. 1141). In seinem „System” der geistlichen Entwicklung unterscheidet er funf „Elemente”: lectio - meditatio - oratio - operatio - contemplatio. Sie bilden gemeinsam eine zyklische Konstelation.
K. GRZYWOCZ, Rozwój duchowy. Rozważania ii’ świetle myśli Hugona od iw. IViktora, w: R. CHALUPNIAK, J. KOSTORZ, W. SPYRA (red.). Aktywizacja »«• katechezie. Szansa czy zagrożenie?, Opole 2002, s. 41 -51.
19 Zob. R. ROGOWSKI, Poznanie Boga przez marą według teologów szkoły św. Wiktora w XII w., CS 2 (1970), s. 171-172. Autor cytuje tutaj zdanie Ryszarda od św. Wiktora: ..Największym głodem duszy jest pragnienie Boga".