- rozpoznaje wiersz trzynastozgłoskowy, wyjaśnia jego funkcję i związek z antycznym heksametrem - na podstawie konkretnych fragmentów wykazuje opisowość utworu (np. opis dworu i jego otoczenia, stroju, broni, serwisu itp.) - wskazuje różne opisy przyrody, określając ich funkcję w utworze i wskazując obecność tradycji kulturowej (np. sielankowość ogrodu, motyw raju w opisie matecznika) - analizuje wybrany opis przyrody, wskazując funkcję środków stylistycznych (epitety, porównania, personifikacje, antropomorfizacje, onomatopeje i - odwołując się do konkretnych fragmentów, wyjaśnia, na czym polega malarski charakter dzieła - charakteryzuje Jacka Soplicę jako bohatera romantycznego - określa, czym się różni kreacja Jacka Soplicy od wcześniej poznanych bohaterów romantycznych - interpretuje Inwokację i Epilog, wyjaśniając ich miejsce w kompozycji utworu |
- wnioskuje, dlaczego tytułowym bohaterem Mickiewicz uczynił postać pospolitego młodzieńca, a nie wybitnego bohatera tragicznego - na podstawie Epilogu przedstawia obraz polskiej emigracji, porównuje go z mesjanistyczną koncepcją pielgrzymstwa polskiego | |
13. Poezja wieszczów m.in. wiersze: Juliusz Słowacki, Testament mój Cyprian Norwid, [Coś ty Atenom zrobił, |
- wyjaśnia, na czym polega romantyczna koncepcja poety wieszcza i jaka była jej rola w zachowaniu tożsamości narodu pozbawionego państwa - wskazuje przykłady kultu wieszczów (utwory literackie, fakty historyczne) - wyjaśnia terminy: tradycja, dziedzictwo, epigonizm, kicz, precyzując ich znaczenia - wyjaśnia określenie: romantyzm krajowy, podając nazwiska twórców - interpretuje wiersz Słowackiego: •/ wyjaśnia tytuł ■S określa nadawcę i odbiorcę y" wskazuje obecne w wierszu toposy (łódź, sternik, symboliczny pogrzeb poety) i określa ich funkcję ■ć określa funkcje apostrof obecnych w ■ć interpretuje przesłanie, jakie poeta zostawił narodowi - interpretuje wiersz Norwida: •f wyjaśnia, kim są przywołane tu postacie i co je łączy •f interpretuje funkcję Norwidowskiego przemilczenia •S interpretuje komentarz Norwida do pośmiertnych losów wielkich ludzi - w wierszach współczesnych odnajduje próby odbrązowienia pomnikowych postaci romantycznych - wskazuje utwory o charakterze antybrązowniczym (np. Andrzeja Bursy i Tadeusza Różewicza) |
- interpretuje koncepcję poety wieszcza w kontekście całokształtu postaw epoki - komentuje popularność postaci Wemyhory w romantyzmie (na podstawie notki w podręczniku) - określa wpływ poezji wieszczów na romantyzm krajowy (twórczość Ryszarda Berwińskiego, Gustawa Ehrenberga, Mieczysław Romanowskiego i innych „straceńców") - ocenia, jaką rolę odegrało w polskiej kulturze brązownictwo wieszczów romantycznych - interpretuje wiersz Słowackiego, wykorzystując konteksty (biograficzny, kulturowy, historycznoliteracki itp.) - bada wersyfikację utworu - rozpoznaje funkcję rytmizacji utworu - zbiera syntezujące wnioski o specyfice poezji Norwida (np. wskazuje tendencję do odczytywania znaków w różnych, pozornie zwyczajnych sytuacjach) - na podstawie poznanych utworów określa Norwidowską koncepcję jednostki wybitnej i rolę tej jednostki w postępie ludzkości - interpretuje wiersze współczesne, nawiązujące do motywu romantycznego wieszcza |
Dziś. Wiecznie młodzi. Młodość w kulturze współczesnej Witold Gombrowicz, Testament (fragment) Czesław Miłosz, Młodość Marcin Świetlicki, Baczność |
- wyjaśnia terminy: postmodernizm, ponowoczesność - wyjaśnia termin „kontrkultura", odnosząc go do konkretnych zjawisk - wskazuje przejawy kultu młodości w różnych obszarach kultury współczesnej - wyjaśnia Gombrowiczowską antynomię młodości i dojrzałości - w wierszu Miłosza odnajduje przeciwstawienia: młodość - dojrzałość, ulotność - trwałość; wyjaśnia, jak rozumie je poeta - interpretuje wiersz Świetlickiego jako bolesny obraz wkraczania w dorosłość |
- wskazuje kulturowe źródła ekspansji młodości w drugiej połowie XX wieku - interpretuje utwory współczesne nawiązujące do kulturowego znaczenia młodości |
II. POZYTYWIZM UCZEŃ: | ||
1. Pozytywiści wobec przeszłości i teraźniejszości Aleksander Świętochowski, My i >vy PiotrChmielowski, Utyłitaryzm w literaturze Adam Asnyk, Daremne Żale, Dzisiejszym idealistom |
- wyjaśnia krótko terminy: pozytywizm, utyłitaryzm. scjentyzm. ewolucjonizm. organicyzm - wyjaśnia, jakie historyczne i polityczne przyczyny wpłynęły na ukształtowanie się programu polskich pozytywistów - przedstawia tezy artykułu programowego Świętochowskiego - wyjaśnia, na czym polega jego polemiczny i programowy charakter - nazywa środki retoryczne obecne we fragmentach publicystyki pozytywistycznej i określa ich funkcję - wskazuje nowe postawy i idee deklarowane w publicystyce pozytywistycznej |
- omawia filozoficzne podstawy epoki (poglądy Comte’a, Milla, Spencera) - wyjaśnia symbolikę przeciwstawienia młodzi - starzy w artykule Świętochowskiego - porównuje wykorzystanie metaforyki młodości w wystąpieniach pozytywistów oraz w utworach romantycznych (np. w Odzie do młodości) - krótko charakteryzuje rozwój publicystyki w drugiej połowie XIX w. - wyjaśnia, na czym polegała ezopowość języka publicystyki pozytywistycznej oraz podaje jej przyczyny - wyjaśnia określenie „noc postyczniowa”. odnosząc je do faktów historycznych |
20