8344044040

36

1. MATERIAŁY KONSTRUKCYJNE STOSOWANE DO WYKONYWANIA...

Do stali stopowych jakościowych zalicza się:

•    stale elektrotechniczne - zawierające tylko krzem i aluminium jako pierwiastki stopowe,

0    pożądanych właściwościach elektrycznych i magnetycznych;

•    stale stopowe na szyny, grodzice oraz kształtowniki na obudowy górnicze - zawierające odpowiednie pierwiastki stopowe w celu podwyższenia właściwości użytkowych produktów;

•    stale stopowe na produkty płaskie walcowane na zimno lub na gorąco - przeznaczone do dalszej obróbki plastycznej na zimno, zawierające pierwiastki rozdrabniające ziarno

1    ułatwiające obróbkę plastyczną;

•    stale stopowe z miedzią jako jedynym pierwiastkiem stopowym.

Stale stopowe specjalne - obejmują wszystkie gatunki stali, które nie zostały ujęte w klasie stali odpornych na korozję oraz stalach stopowych jakościowych.

Stale narzędziowe - charakteryzują się następującymi właściwościami:

•    odpornością na zużycie i odkształcenie,

•    udarnością,

•    odpornością na odpuszczające działanie ciepła wytwarzającego się podczas obróbki. Właściwości stali narzędziowych wynikają z ich składu chemicznego, zawartości takich

pierwiastków stopowych jak Cr, Mo, W, V, Mn, zwiększających hartowność, odporność na wysoką temperaturę i twardość.

Ze stali narzędziowych wykonuje się narzędzia służące do kształtowania wszystkich grup materiałów: metali (przez kucie, skrawanie, cięcie, wyciskanie, ciągnienie, walcowanie czy odlewanie do form metalowych), polimerów, ceramik i kompozytów. Wyróżnia się wśród nich gatunki stali narzędziowych przeznaczonych do pracy na zimno oraz na gorąco. Warunki pracy na zimno oznaczają, że stal narzędziowa powinna zachować swoje właściwości w temperaturze pracy wynoszącej 200°C. Ze stali narzędziowej przeznaczonej do pracy na zimno wykonuje się narzędzia, które podczas pracy się nie rozgrzewają, np. narzędzia do cięcia papieru i gumy, noże krążkowe, wiertła, rozwiertaki, frezy, punktaki, przebijaki, gwintowniki, narzynki, piły tarczowe, piły ręczne, ostrza do nożyc i wykrojników czy kowadła i rolki do walcowania na zimno. W przypadku stali narzędziowej przeznaczonej do pracy na gorąco powinna ona zachować swoje właściwości w temperaturze do 600°C. Stale narzędziowe do pracy na gorąco wykorzystuje się do produkcji: matryc do pras i kuźniarek, stempli do spęczniania, trzpieni i ciągadeł do przeciągania na gorąco rur i prętów, bębnów walcarek, noży, przebijaków do gorących blach itp.

Stale szybkotnące — stale stopowe narzędziowe używane do wytwarzania narzędzi służących do obróbki skrawaniem przy dużych prędkościach skrawania. Wymaga się od nich zachowania twardości i kształtu aż do temperatury 600°C. Ze stali szybkotnącej wykonuje się noże tokarskie, frezy, wiertła i inne narzędzia skrawające nagrzewające się w czasie pracy do wysokich temperatur.

Stale stopowe na zbiorniki ciśnieniowe - stosowane do wykonywania zbiorników ciśnieniowych, butli gazowych, rur. Właściwości tych stali umożliwiają pracę w niskich i wysokich temperaturach.

Stale stopowe maszynowe - jest wiele rodzajów stali stopowych maszynowych:

•    stale stopowe do ulepszania cieplnego, zawierające od 0,25 do 0,5% C oraz pierwiastki: Mn (od 0,45 do 1,25%), Cr (do 3,3%), Ni (do 3,8%), Mo (do 0,95%), V (do 0,2%). Po ulepszeniu cieplnym charakteryzują się one wysoką wytrzymałością R_m oraz R_e, wysoką ciągliwością, hartownością i skrawalnością; ulepszanie stali polega na połączeniu hartowania z wysokim odpuszczaniem; ze stali tych wykonywane są odpowiedzialne wyroby stalowe, pracujące w warunkach wymagających szczególnej odporności zmęczeniowej i udamościowej, takie jak wały okrętowe i samochodowe, wały korbowe, części złączne, ściągi itp.;