7960662123

mężczyzn i kobiet; element siły, skupienia jakiejś czujności wewnętrznej charakteryzuje tych ludzi zarówno, gdy wałcza o coś. jak i wtedy, gdy zajęci sa pracą spokojną, albo nawet gdy oddają się sportowym wyczynom.

Budząca się świadomość swej roli społecznej, godność wewnętrzna, wola do życia cechuje ludzi wszelkich zawodów. Typ robotnika czy chłopa przygnębionego lub poniżonego, wzbudzającego litość lub współczucie, przechodzi do przeszłości.

O. Janowska ja.    Lotnica Suniarokowa.

Znika też i typ kobiety z całym arsenałem jej przebrzmiałej kobiecości. Praca i walka nacechowały ją specyficznym wdziękiem; typ matki, robotnicy lub działaczki społeczenj z. wyrazem skupienia w oczach i skoncentrowaną wolą zjawia się właściwie po raz pierwszy w plastyce dopiero w Sowietach.

Wobec ogromnej wagi treści w sztuce sowieckiej, wobec nasycenia jej ideowo ścią, schodzi narazić na plan drugi poezja pejzażu lub martwej natury.

Najważniejsze miejsce w sztuce sowieckiej zajmują kompozycje zbiorowe. Trudny ten dział plastyki, zwłaszcza portret zbiorowy, zajął tak poważne miejsce w sztuce sowieckiej, że niemal wszystko, co się o sztuce sztalugowej, freskowej lub graficznej w Sowietach pisze, odnosi się do tego typu kompozycji. Nie w tein dziwnego •hiż sama ideologja dokonanego przewrotu uwarunkował je takie, a nie inne założenie kompozycyjne. Bewolneja. która zawiera przesłanki kolektywności i masowości, która zresztą opiera się ideowo i gospodarczo na zbiorowej energji — nie akcentuje bohaterstwa indywidualnego czynu. Charakterystyczne są w tym względzie kompozycje, w których centralną postacią jest osoba Lenina. Najpoważniejsi malarze podkreślają w swych obrazach jego codzienność. równość w sensie ogólnoludzkim, jakąś jego koleżeńską raczej, niż reprezentacyjną rolę. Ani cienia heroizowania lub koturnowości, tak właściwej epoce romantyzmu ubiegłego wieku, nic z aktorstwa lub malarskości.

Na okres pierwszej, a zwłaszcza drugiej piatilełki przypada wyjątkowy rozkwit kompozycji figuralnych, czerpiących treść z niedawnej przeszłości. Większość prac wybitnych malarzy jak:    Biażskij. Gerasi*

niow, Dcjneka, Skala, Bogorodzkij, Brodz-kij i inni — za temat ma wyczyny czerwonej armji na wewnętrznym i zewnętrznym froncie, jej życie zbiorowe, wreszcie pracę robotników i włościjan w organizacjach społecznych luli warsztatach pracy. Dużo też miejsca udziela się kulturze ciała i oświacie. Podkreślenie elementu psycho-logizmu we wszystkich łych kompozycjach nadaje plastyce sowieckiej specyficzne piętno, bardzo wybitnie wyróżniające je na tle malarstwa zachodnio-europejskiego.

Psychologizin ten graniczy czasami z manierą i nierzadko podkreślany jest z wybitną szkodą dla wartości czysto malarskich w sztuce.

Sztuka sowiecka stara się z wyjątkową dokładnością odbijać wszelkie drgnienia kolektywnego życia. Zjawisko to daje się zwłaszcza zaobserwować na jej obecnym etapie rozwojowym, t. j. w okresie drugie, piatiletki. Ostatnie posunięcia wewnętrzno-polityczne, podyktowane powodzeniem planowej gospodarki oraz postępem na tere nie ekonomiki, szybkie podnoszenie się poziomu kulturalnego mas i ich wymagań wreszcie doskonaląca się organizacja życia codziennego — wszystko to składa się na zmianę dotychczasowego nastroju i wpływa na formowanie się wewnętrznego wyrazu sztuki.

Nakazy aktualnej polityki społecznej surowa dyscyplina i napięcie nerwów, wywołane wzmożonem tempem pracy, ustępują powoli miejsca pewnemu odprężeniu. Hasłu bczklasowości w ustroju społecznym odpowiada stan psychiczny, którego wyrazem jest ufność w swe siły, zadowolenie z osiągniętych zdobyczy, wreszcie wiara w lepszą przyszłość. Nastroje te odbijają się na sztuce, która obok dzieł malują-