8658359588

14@ Ciosy o książkach

Acta Lemiana Monashiensis pod red. Lechu Kellera, „Acta Polonica Monashiensis ’ 2002, vol. 2, nr 2

Monash Unwersity 2003, 207 s.

ryzykował napisanie jej dalszego ciągu - powieści Stacja Solaris.

Interesujące spojrzenie prezentuje również Ser-giej Jako wen ko (Horror vacui, albo pustka doskonała Stanisława Lema), wedle którego ze względu na lwowskie korzenie autor Solaris jest nie tylko polskim, ale też ukraińskim pisarzem. Na szczególną uwagę zasługuje wypowiedź Franza Rottensteinera A Robinson in theSea of Information, która ukazuje mało znaną, „ciemną” stronę pisarza, myśliciela i filozofa. Austriacki autor podkreśla, iż w utworach Stanisława Lema ostro krytykującego brak znajomości nauk ścisłych wśród pisarzy SF, uważny czytelnik łatwo może odnaleźć przykłady naukowej ignorancji. Będąc przez ponad dwie dekady agentem literackim pisarza zorientował się, iż myśliciel nie jest specjalnie zainteresowany czasopismami naukowymi i popularno-naukowymi (chyba, że dostaje je za darmo) oraz że nie czytuje tak wielu książek naukowych, jak to przedstawia w licznych wywiadach. Podsumowując: bardziej więc kreuje siebie na Robinsona w morzu informacji, niż jest nim naprawdę.

Wracając na grunt literackiej twórczości Stanisława Lema, warto odnotować artykuł Andrzeja Stoffa (Struktura myśli - ekspresja obrazu. O warunkach ekspozycji idei w twórczości Lema), podejmującego zagadnienie „życia” idei, to znaczy tego, jak owe idee wchodzą do literatury, w jaki sposób są w utworach literackich osadzane i rozpoznawane, a następnie jak - poprzez różnorodne procesy odbioru - znów służą interpretowaniu rzeczywistości.

W artykule Antoniego Smuszkiewicza {Stanisław Lem’s Grotesąue Works) odsłonięte zostaje kolejne oblicze autora, który - łącząc elementy nieprzystających światów, krzyżując różne style i gatunki - daje czytelnikowi możliwość obcowania ze wspaniałymi utworami groteskowymi. Przybliżając czytelnikowi problematykę poszczególnych powieści i opowiadań, Antoni Smuszkiewicz dzieli je na: przygody z robotami - konstruktorami, Klapaucjuszem i Trur-lem (Cyberiada) oraz opowieści Ijona Tichego, które mogą być sklasyfikowane jako podróże, wspomnienia (w tym Kongresfuturologiczny) i powieści (Wizja lokalna, Pokój na Ziemi).

Uniwersalny, dotyczący każdego człowieka problem śmierci stał się punktem wyjścia rozważań Piotra Krywaka {Motyw śmierci w twórczości fanta-stycznonaukowej Stanisława Lema). Temat kresu egzystencji, tak ciała, jak i rozumu, choć nie urasta w twórczości omawianego pisarza do rangi kluczowego, często się w niej pojawia.

Ewolucję wizji przyszłości oraz mało znaną, polityczną stronę pisarstwa Stanisława Lema ukazuje Lech Keller w artykule Evolution ofLem 's Vision of theFuturę. Twierdząc, iż autora Solaris należy traktować jako pisarza na wskroś politycznego, dzieli jego twórczość na komentarze ściśle polityczne (np. podpisywane jako Znawca w paryskiej „Kulturze"), powieści polityczne w stylu SF {Eden, Głos Pana, Wizja lokalna) i podobne opowiadania {Dzienniki gwiazdowe, Cyberiada), a także - filozofię polityki {Dialogi, Filozofia przypadku) oraz „czystą” filozofię {Dialogi, Summa technologiae).

W świat prozy autora Bajek robotów przenosi nas Stanisław Bereś, autor Wprowadzenia, recenzji - O <Głosie Pana» Lema czy artykułów Inteligent w domu wariatów — (soc)realistyczna trylogia Stanisława Lema oraz Apokryfy Stanisława Lema czyli neantologiczny romans. W pierwszym artykule przypomina historię powstania trylogii Czas nieutracony, zwraca uwagę zarówno na te fragmenty utworu, które są formą politycznego trybutu, jak i na wszystkie przejawy Lemowej nieortodoksyjno-ści w realizacji socrealistycznego modelu.

W drugim artykule autor prezentuje rzeczywistość niby-wstępów i niby-recenzji Stanisława Lema. Ukazując przyczyny, dla których pisarz tak chętnie sięga po ten niezwykły gatunek, zauważa, iż pod jego piórem literatura fantastyczna przerodziła się w fantastykę literatury.