8729580302

Zwiedzamy Wystawę Architektury

WSCHODNIA

ŚCIANA

PLACU

DZIERŻYŃSKIEGO

O dbudowę placu Dzierżyńskiego, dawnego placu Ban-■—-J kowego, rozpoczęto w roku 1950. Uporządkowanie tego terenu było zagadnieniem niezwykłej wagi nie tylko ze względu na tradycje historyczne placu i wartości architektoniczne otaczających go budynków, ale głównie dlatego, że stał się on punktem węzłowym dwóch nowych wielkich arterii komunikacyjnych: północ-południe, wschód-zachód. Tutaj •krzyżują się ze sobą Nowotki i trasa W-Z.

Wskutek działań wojennych cały rejon placu wraz z sąsiadującymi budynkami legł w gruzach. W planach odbudowy zrealizowano powiększenie samego placu i wykorzystano nowe możliwości rozwiązań urbanistyczno - przestrzennych. Przeprowadzenie zaś nowej trasy w postaci przebitej z południa na północ Nowej Marszałkowskiej wprowadziło do u-kładu placu element ruchu wielkomiejskiego, którego dawny plac Bankowy, leżący ną uboczu, nie .posiadał.

co do tego zawiodły, konkurs w tej dziedzinie niczego nowego nie wniósł.

Przedstawiony w salach Zachęty na Pierwszej Powszechnej Wystawie Architektury projekt, opracowany przez inż. arch. Z. Stępińskiego, przyjmuje urbanistyczne rozwiązanie placu jako skośnego. Dostosowany więc jest do linii ulicy Nowotki i do wykonanych w 1950 r. robót regulacyjnych placu i całkowitego jego zagospodarowania. Jak wynika z związany jest z osią b. Ministerstwa Skarbu, tzw. osią Corazziego. Na przeciwko przejścia pieszego po stronie Corazziego otwiera się prześwit, prowadzący na tyły pałacu Mniszków i dalej do ul. Bielańskiej.

Drugi akcent to loggia w elewacji, podkreślona ryzalitem na osi pomnika Dzierżyńskiego, jedno z głównych wejść reprezentacyjnych do gmachu. Ciąg pieszy w kierunku Bielańskiej będzie realizacją pierwotnej koncepcji Corazziego, nawiązująca do kolumnad pałaców corazziańskich.

Całość budynku robi wrażenie architektury monumentalnej, będącej przez swą jednolitą i zwartą kompozycję dobrą przeciwwagą dla pałaców o różnej skali, stojących na ścianie zachoaniej placu, nie stanowiąc jednocześnie żadnej konkurencji dla zespołu zabytkowego.

I to jest jedną z zalet przedstawionego projektu.

Lekko skośna" ściana placu, otrzymująca światło zachodzącego słońca, stanowić będzie niewątpliwie ciekawe zamknięcie wlotu ul. Nowotki, wychodzącej z Ogrodu Saskiego.

Na terenie zabudowy wschodniej ściany mamy również nie wykończony budynek żelbetonowy, który zgodnie z projektem zostanie zaadaptowany, a ponieważ będzie miał osobne wejście, stanie się funkcjonalnie niezależny od biurowca.

Parter i antresola gmachu tworzą partię cokołową. Pierwsze i drugie piętro zostało opracowane w formie pilastrów okiennych, podtrzymujących gzyms główny; nad gzymsem kondygnacja ostat-

W czasie robót porządkowych przeprowadzono wyburzenia resztek budowli przy skrzyżowaniu ul. Leszno z Nową Marszałkowską, co wprowadziło do układu całości placu piękną klasycystyczną sylwetę pałacu Mostowskich (dzieło Corazziego), którego monumentalna elewacja z kolumnowym portykiem, wychodząca na południe, stanowi obecnie doskonale zamknięcie perspektywiczne placu i wylotu ulicy Nowotki.

Już w chwili obecnej możemy mówić o daleko posuniętej odbudowie ściany zachodniej placu, to znaczy kompleksu gmachów Corazziego.

Na osi głównego ryzalitu b. pałacu Ogińskich stanął w roku 1951 pomnik wielkiego polskiego rewolucjonisty Feliksa Dzierżyńskiego. Natomiast ściana wschodnia placu, jak wiemy, jest dotychczas niezabudowana.

W gronie architektów projektujących Warszawę istnieje spór co do tego, jak ma być zabudowana ściana wschodnia placu, a właściwie mówiąc jaka ma być forma placu: skośna, czy prostokątna.

Realizacja placu została nawet wstrzymana, mimo gotowej dokumentacji, do czasu rozstrzygnięcia konkursu na Śródmieście, który jak się spodziewano, miał przynieść nowe naświetlenie tego zagadnienia. Oczekiwano na oryginalne koncepcje. Nadzieje jednak projektu, cała wschodnia, nieco skośnie biegnąca ściana placu Dzierżyńskiego, to znaczy odcinek od Trasy W-Z do ul. Senatorskiej, zostanie zabudowany równolegle do jezdni monumentalnym gmachem biurowym o długości około 200 m i wysokości 21 m, związanym gabarytowo z zabudową historyczną.

Zasada kompozycyjna opiera się na trzech podstawowych akcentach architektonicznych. Pierwszy otwierającej widok na dziedziniec głównego pałacu.

Architektura gmachu będzie dostosowana swoją formą do klasy-cystycznej architektury dzieł Corazziego, tworząc harmonijną całość z resztą placu.

Wreszcie trzecim akcentem architektonicznym, monumentalnie zamykającym wlot placu na Trasę W-Z, będzie stojąca na podcieniu kolumnada w porządku jońskim.

nia zwieńczona została ażurową balustradą. Główny akcent plastyczny tworzy prześwit na osi Corazziego w formie luku z bogatą ornamentyką. Łuk ten od strony ciągu pieszego robi wrażenie konchy.

Sama elewacja gmachu posiada liczne elementy rzeźbiarskie, takie jak rzeźby figuralne pfzy wejściach głównych, płaskorzeźby umieszczone nad cyrklastymi oknami, tralki itp. Od strony placu Dzierżyńskiego, al. Świerczewskiego i ul. Senatorskiej elewacja obłożona zostanie do wysokości I piętra piaskowcem lub wapieniem pińczowskim. Z tego materiału wykonane będą również gzymsy, opaski kamienne, głowice i inne detale architektoniczne. Pozostała część elewacji oraz elewacja od strony dziedzińca wykonana będzie w tynku szlachetnym. Parter gmachu na całej jego przestrzeni zajęty będzie przez sklepy i magazyny reprezentacyjne i wzorcowe. Prawdopodobnie będzie tu m. in. sklep CPLiA, przemysłu motoryzacyjnego, księgarnia i inne.

Projekt zabudowy wschodniej ściany placu Dzierżyńskiego został opracowany przez inż. arch. Z. Stępińskiego przy współpracy inż. arch.: G. Chruścielewskiego, A. Milewskiego, St. Kubickiego i Zb. Kłopotowskiego z Miasto-projekt Stolica.    Leś.