8658359227

Recenzje

Brak dostatecznej rozwagi i konsekwencji w redakcji nowego wydania stwierdzamy i w dziedzinie nazewnictwa, mimo niewątpliwych dobrych chęci redakcji, widocznych przede wszystkim na tablicy 11—12 (Europa Środkowa), gdzie obok nazw niemieckich wprowadzono na całym obszarze Czechosłowacji, Węgier, wschodniej Francji i Polski (po Odrę i Nysę) nazw w językach tych krajów. To samo widzimy na tablicy 23—24 (Francja), na tablicach zaś 32—33 (Włochy), 35—36 (kraje naddunajskie), 30—31 (Hiszpania i Portugalia) oraz 34 (Grecja) wszystkie już nazwy podane są w miejscowym urzędowym brzmieniu, z równoległym dodaniem nazwy niemieckiej tylko przy najważniejszych miejscowościach. Już jednak na tablicach 9—10 (Europa), 39—40 (Azja) i 23—29 (kraje śródziemnomorskie), zauważamy w tej dziedzinie pewien brak konsekwencji, mianowicie na pierwszych dwóch litewska nazwa „Kaunas" podana została na pierwszym miejscu, z tradycyjną „Kowno", na drugim i w nawiasie, podczas gdy z Wilnem postąpiono odwrotnie, umieszczając na pierwszym miejscu starą carską „Wilnę". Podobne lapsusy popełniono tu też umieszczając na pierwszych miejscach stare nazwy „Symbirsk“ i „Olwiopol", podczas gdy przy innych miastach, których nazwy po Rewolucji zostały zmienione, dawne nazwy podano na drugim miejscu i w nawiasach. Na trzeciej z omawianych map tradycyjna nazwa „Konstatinopel" figuruje w nawiasie po urzędowej „Istan-bul“, natomiast nazwa „Marokko“ wysunięta jest na miejsce pierwsze, a jej urzędowy odpowiednik umieszczony jest na drugim. Arabskie nazwy głównych miast Egiptu są tutaj pominięte, podczas gdy takież nazwy w Syrii są uwzględnione i to na pierwszym miejscu. Pominięto w atlasie również nazwy irlandzkie (na tabl. 25—26) i flamandzkie (tabl. 21—22), wreszcie również i polskie (na wprowadzonych na nowo tabl. 17a—18a i 17b—18b).

Ta ostatnia okoliczność wiąże się już z ujęciem w atlasie politycznego obrazu świata, jasno widocznym przede wszystkim na tablicy 3—4 (polityczna mapa świata) zarówno ze sposobu zastosawania barw oznaczających przynależność państwową, jak i w treści dołączonego tutaj kartonu „Verkehrs-Sprachen“. Podobnie tendencyjne zastosowanie barw politycznych widzimy na tablicach 9—10, 11—12, 17—18, 17a—17b, 28—29, 37—38, 39—40. Tendencję podobnego charakteru można by też upatrywać w pominięciu nazwy „Vietnam“ na mapie Azji południowo-wschodniej: bo przecież nazwa ta figuruje już nawet w angielskim Regional Atlas of the World z r. 1948!

Bardzo rażącą lukę w całości atlasu stanowi brak w nim szczegółowych map Australii i Nowej Zelandii, które widzimy tylko na tablicy 51—52 (Australia i Oceania) w skali 1 :27 M, tj. mniejszej niż w niejednym atlasie szkolnym! A przecież już na kartonach do tejże tablicy Hawaje i wyspy Fidżi pokazane zostały w skali 1:4500 000, a inne dominia brytyjskie — Kanada i Afryka Południowa — 1:10M (tabl. 55—56 i 59—60). W ogóle atlas zawiera bardzo mało kartonów, których wprowadzenie mogłoby, bez zbytniego powiększenia kosztu wydawnictwa, znakomicie uzupełnić jego treść. Okolice wielkich miast reprezentowane są w całym dziele przez jedną jedyną mapkę okolic Londynu!

W swej całości atlas obecnie niewątpliwie znacznie ustępuje nie tylko włoskiemu Atlantę Internazionale — najbardziej dziś szczegółowemu i jednolitemu atlasowi tego typu — ale pod niejednym względem i wydanej w trzy lata po nim, a mniejszej odeń niemieckiej adaptacji włoskiego Grandę Atlantę, omawianej tu osobno.

Stanisław Pietkiewicz