9003499581

bardziej od siebie odmienne. Różnice w pojęciowości, zamierzeniach i stylu uprawiania filozofii wydają się uderzające” .

Przełomem w tym kontekście jest wspomniane już przeniesienie zainteresowania z filozofii składni logicznej języka ku filozofii lingwistycznej. Także w obrębie filozofii kontynentalnej, wraz ze zwrotem zainteresowania ku językowi, począwszy od lat 50-tych i 60-tych XX w. język zaczął odgrywać fundamentalną rolę, zwłaszcza w tekstach filozofów hermeneutycznych.

Aby ukazać podobieństwa obu tradycji filozoficznych, zacznijmy od stwierdzenia R. Rorty'ego, że zarówno filozofia analityczna, jak i fenomenologia to filozofie transcendentalne, które - w stylu Kanta - staraj ą się uprawomocnić nasze poznanie na bazie pewnych pierwotnych danych, czy będą to logiczne atomy (Russel) i przedmioty proste (Wit-tgenstein) czy też przedmioty idealne (Husserl). Zdaniem Rorty'ego, obie filozofie łączy to, że tworzą system (w terminologii Rorty'ego są filozofiami systematycznymi a nie budującymi), a jedyne, co je różni, to nie cel, lecz metoda dochodzenia do tegoż celu³⁹. Oba nurty w swych początkowych stadiach wychodzą więc od roszczenia absolutnego, chcą być epistemologiami, chcą uzasadnić poznanie natomiast w późniejszych fazach rozwoju okazuje się, że w tym kontekście ich aspiracje są mniejsze. Późniejsza filozofia analityczna podważa szereg założeń neopozytywizmu i skierowuje się bardziej ku relatywizmowi, językowi potocznemu, grom językowym i odmiennym standardom racjonalności. Z drugiej strony, zdominowanie filozofii kontynentalnej przez poglądy Heideggera oraz skoncentrowanie spekulacji filozoficznych na fenomenie języka spowodowało swoistą „hermeneutyzację” filozofii a więc skupienie się na kwestii rozumienia, interpretacji i dziejowości. Nawiązując do terminologii Rorty'ego, można określić te zmiany jako tendencje, by stwarzać filozofie budujące w odróżnieniu od filozofii systematycznych, tzn. filozofie, których celem jest „zbudowanie” nowego człowieka, tworzenie nowych obrazów samego siebie, spojrzenie na cel refleksji jako na kształcenie (bildung) się, sa-mokształtowanie, a niejako na poznanie⁴⁰.

Klasyfikacje współczesnej filozofii, jakie proponuje ten amerykański filozof, mogą budzić wiele kontrowersji, jednak nie jest on odosobniony. W podobnym tonie wypo-³⁸ Z. Kasnodębski: Rozumienie ludzkiego zachowania. Rozważania o filozoficznych podstawach nauk humanistycznych i społecznych. Warszawa 1986, s. 211.

1Q

R. Rorty: Filozofia a zwierciadło natury. Tłum. M. Szczubiałka. Warszawa 1994, s. 306.

⁴⁰ Ibidem.

22