9003499615

uwarunkowanej dziejowo, to określone językowe znaki, których sens przemawia do nas, a w doświadczeniu hermeneutycznym domaga się interpretacji.

2. Jezvk i życie

Jak wspomniałem wyżej, przedmiotem zainteresowania Gadamera nie jest język jako system lingwistyczny, jako langue, lecz język uchwycony w swym działaniu, w rozmowie, wpleciony więc w sytuacje dialogu, w kontekst porozumienia, które charakteryzuje każdą autentyczną rozmowę. Na plan pierwszy wysuwa się więc język potoczny, jego okazjonalność oraz uwikłanie w kontekst życia. Aby ukazać specyfikę hermeneutyczne-go podejścia do języka, warto - za Gadamerem - zwrócić się do tego, w jaki sposób Ary-steteles rozważa kwestię sądu.

Nawiązując do dzieła Arystotelesa Per i hermeneia Gadamer wkazuje na rozróżnienie słowa od zdania. Zdanie wiąże Arystoteles z wnioskowaniem logicznym, czyli tzw. sylo-gizmami. W tego rodzaju rachunku zdań bierze się pod uwagę tylko to, co zostało powiedziane. Przedmiotem analizy jest tylko wypowiedź. Jest to tzw. logos apophantikos, czyli zdanie, „którego jedynym sensem jest powodowanie, że pokazuje się to, co powiedziane” ¹ . Takie zdanie jest fundamentem logiki zdań w tym sensie, że przedmiotem analizy staje się to, co zdanie po prostu wyjawia poprzez sam fakt, że zostało wypowiedziane. Gadamer stwierdza, że refleksja nad językiem bazująca jedynie na zdaniach i tym, co zdaniu odpowiada, jest niewystarczająca, gdyż zapomina się tu o wielu innych formach, w jakich przejawia się język, takich jak np. przekleństwo, modlitwa, rozkaz, pytanie itp. Okazuje się, że czyste zdania oznajmujące,, jest tak a tak” są w zasadzie abstrakcją, bowiem w języku potocznym, w mowie, rzadko kiedy używa się czystych zdań, tak jak ma to miejsce w rachunku zdań, bądź np. w języku nauki. „W istocie, pyta Gadamer, jak oddzielić wypowiedź, słowo, od kontekstu motywacyjnego? Poza pewnymi wyjątkami np. poza językiem logiki oddzielenie to staje się problematyczne, ponieważ język okazuje się być ściśle powiązany z naszym życiem i działaniem. Można powiedzieć, że artykulacja słów o rzeczach, formowanie sposobów wypowiedzi postępuje za ludzkim aspektem rzeczy, za systemem potrzeb i zainteresowań człowieka. Stąd bierze się wielość sposobów używania języka, odpowiadająca wprost różnym sposobom ludz-

55

1

H.-G. Gadamer: Język i rozumienie. Tłum. P. Dehnel, B. Sierocka. Warszawa 2003, s. 17.